Mustafayev Elvin Museyib oğlu Müəssisə iqtisadiyyatın əsas subyekti kimi

FƏSİL 1. MÜƏSSİSƏ İQTİSADİYYATIN FORMALAŞMASI VƏ İNKİŞAFININ ƏSAS SUBYEKTİ KİMİ.

1.1.Müəssisənin yaranmasının iqtisadi əsasları və

təşkilati – hüquqi formaları.

Yeni müəssisənin yaradılmasına adətən hüquqi baxımdan yanaşılır. Lakin bu onun hüquqi tərəflərini xarakterizə edir. Əslində isə yeni müəssisənin yaradılmasına daha geniş aspektdən yanaşmaq lazımdır. Yeni müəssisənin yaradılması hər şeydən əvvəl, sahibkarlıq fəaliyyətinin təşkilati – hüquqi baxımdan sənədləşdirilməsini nəzərdə tutur, onun mahiyyətindən irəli gəlir.

Yeni müəssisənin yaradılmasınin iqtisadi əsasını ilk növbədə, sahibkarlıq fəaliyyətinin formalaşması və inkişafının zəruriliyi, iqtisadi inkişafının qanunauyğunluqları təşkil edir. Müəssisənin yaradılmasına bu cür yanaşma prosesin bir sıra ardıcıl mərhələlərdən seçməsini nəzərdə tutur.

İlk nöbbədə təsisçilərin tərkibi müəyyənləşdirilir və təsis sənədləri- müəssisənin nizamnaməsi, təşkilatı hüquqi forması göstərilməklə, yaradılması və fəaliyyət göstərməsi ilə bağlı müqavilə hazırlanır. Müəssisənin təsisçilərinin ilk iclası keçirilir, orada direktorun və təftiş komissiyasının sədrinin təyin olunması və digər məsələlərlə bağlı müvafiq qərarlar qəbul edilir və bütün bunlar 1 saylı protokolda qeyd olunur.

Ümumiyyətlə isə qeyd etmək lazımdır ki, hər şey sahibkarlıq fəaliyyətinin formalaşması ideyasının yaranmasından başlayır. İdeyanın yaranması və seçilməsi sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında qərar qəbul edilməsinin əsasını təşkil edir. İdeyanın seçilməsi və onun reallığının professionallıqla qiymətləndirilməsi sahibkarlıq fəaliyyətinin başlanğıc mərhələsi hesab olunur, onun istiqamətini müəyyənləşdirməyə imkan verir.

Sahibkar fəaliyyət istiqamətini müəyyənləşdirərkən resursların, texniki imkanların mövcudluğuna diqqət yetirməli, özünün təcrübəsinə, biliyinə, təşkilatçılıq qabiliyyətinə inanmalıdır.

Sahibkar eyni zamanda işə başlamaq üçün nə qədər maliyyə vəsaiti lazım olduğunu, çəkiləcək xərclərin özünü doğrultma müddətini müəyyənləşdirməlidir. Bundan sonra müəssisənin yerləşəcəyi yer, təşkilati – hüquqi forması, adı müəyyənləşdirilir, nizamnəəsi hazırlanır və təsdiq olunur. Hüquqi baxımdan bütün sənədlər hazırlandıqdan sonra müəssisə rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçirilir, sonra isə müvafiq vergi orqanında qeydiyyata alınaraq sahibkarlıq fəaliyyətinə başlanılır.