Mustaqil ish mavzu: gumosning tuproq unumdorligida va qishloq xo’jalik maxsulotlarining sifati,camaradorligini oshirishdagi axamiyati

Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti Biologiya fakulteti Tuproqshunoslik va agrokimyo yo’nalishi 102-guruh talabasi
TO’RABOYEVA XOLIDA

MUSTAQIL ISH


MAVZU: GUMOSNING TUPROQ UNUMDORLIGIDA VA QISHLOQ XO’JALIK MAXSULOTLARINING SIFATI,CAMARADORLIGINI OSHIRISHDAGI AXAMIYATI

Tekshirdi: _________________________

TOSHKENT 2021


Agrokimyo, agronomik kimyo – tuproq va o‘simliklardagi kimyoviy jarayonlar, o‘simliklarning mineral oziqlanishi, o‘g‘itlar va tuproqni ki-myoviy melioratsiyalash vositalarini qo‘llash to‘g‘risidagi fan. A. qishloq xoʻjaligini kimyo-lashtirishning ilmiy asosini tashkil etadi. A. o‘simlik, tuproq va o‘g‘itlar o‘rtasidagi munosabatni, dala sharoitida o‘simliklar oziqlanishini o‘rganadi, o‘simliklarning oziqlanishiga eng qulay sharoit yaratish, tuproq va o‘g‘itlar tarki-bidagi oziq moddalarning o‘zlashtirilish koef. oshirish maqsadida ushbu sharoitlarni o‘zgartirish yo‘llarini, shuning-dek, hosildorlikni oshirishning boshqa vositalari – pestitsidlar, o‘sish sti-mulyatorlarini ko‘llash, tuproq unum-dorligini yaxshilash va hosildorligini oshirish maqsadida kimyoviy meliorasiya vositalarini qidirib topadi. A. fani tuproqshunoslik, dehqonchilik, o‘simliklar fiziologiyasi va biokimyosi, qishloq xoʻjaligi mikrobiologiyasi, kimyo va fi-zika fanlari bilan bevosita bog‘langan. A.da nazariy va amaliy masalalarni o‘rganish uchun har xil tadqiqot usullari qo‘llaniladi. Bularga o‘simlik, tuproq va o‘g‘itlarni laboratoriyada kimyoviy, fizik-ki-myoviy tahlil qilish; o‘simliklarda ve-getatsion tajriba (vegetatsion uychalarda va issiqxonalarda) o‘tkazish; har xil tuproq-iqlim sharoitlarida o‘g‘itlar bilan dala tajribalari (o‘g‘itlarning geogra-fik mintaqalardagi tajribalari) olib borish; xo‘jaliklarda ishlab chiqarish tajribalari 158o‘tkazib, olingan natijalarga iqtisodiy baho berish ishlari kiradi. A.da o‘simlik asosiy tadqiqot ob’ekti hisoblanadi. O‘simliklar oziqlanishini o‘rganish va o‘g‘itlar vositasida uni izga solish usullarini ishlab chiqishda har bir o‘simlik (ekin)ning biologik va agrotexnik xususiyatlari hisobga olinadi. A. tuproqshunoslik va tuproq mikrobiologiyasi bilan bog‘liq bo‘lganligi uchun unda tuproq ham o‘rganilishi kerak. A. tuproq tarkibidagi oziq moddalarning umu-miy miqdorini, ularning o‘simliklarga o‘tish xususiyatini, o‘g‘itlarning o‘zgarish jarayonlarini va tuproq xossasiga ta’sirini hamda o‘g‘itlarni ishlatish me’yorini va nisbatini, ularni turli xil ekinlarga solishning ratsional muddatlari va usullarini, o‘g‘itlarni qo‘llashning tuproqni ishlash tizimlari, alma-shib ekish, sug‘orish tartiboti va boshqa bilan to‘g‘ri qo‘shib olib borishni o‘rganadi. A. o‘simliklarning oziqlanishini o‘rganishi tufayli o‘simliklar fizio-logiyasi va biokimyosi bilan bog‘langan. O‘g‘itlarni bir shakldan ikkinchi shak-lga o‘tishi tuproqning xususiyatlariga, tuproqshunoslar, kimyogarlar va mik-robiologlar o‘rganadigan kimyoviy va mikrobiologik jarayonlarga bog‘liq.A. fan sifatida 19-asrning 40-y.larida shakllandi. Uning shakllanishida nemis kimyogari Yu. Libix (1803-73)ning o‘simliklarning mineral oziqlanishi haqidagi ta’limoti muhim ahamiyatga ega bo‘ldi.O‘zbekistonda, garchi dehqonchilikda go‘ng, kul, loyqa, qum, paxsa kesaklaridan o‘g‘it sifatida qadimdan foydalanib ke-lingan bo‘lsada, A. fani tarixi 20-asr dan boshlanadi. Birinchi agrokimyoviy taj-ribalarda ekinlarda o‘g‘itlarni qo‘llash masalalari R. R. Shreder, M. M., Bushuyev, I. K. Negodnoye tomonidan o‘rganilgan (1906 – 28 ylarda 121 tajriba o‘tkazilgan). Respublikada A. fanini ri-vojlantirishda O‘zbekiston paxtachilik instituti, O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi Tuproqshunoslik va agrokimyo instituti (1977) katta rol o‘ynadi. A. rivojlanishi bilan respublikada mineral o‘g‘itlar sanoati taraqqiy etdi (qarang Kimyo sanoati, Kimyo instituti). Respublikada A. fanini rivojlantirishda B. M. Isayev, M. A. Belousov, N. N. Zelenin, T. S. Zokirov, B. P. Machigin, I. N. Niyozaliyev, P. V. Protasov, T. P. Piroxunov, G. I. Yarovenko va boshqalarning ishlari muhim ahamiyatga ega.O‘zbekistonda Tuproqshunoslik va agrokimyo institutda, qishloq xoʻjaligi oliy o‘quv yurtlaridagi A. kafedralarida A. masalalarini o‘rganish bo‘yicha tadqiqot ishlari olib boriladi.Ad.: Protasov P. V., Niyozaliyev I. N.,Toirov T. 3., Paxtachilikdaagroximiya, T., 1981; Zokirov T. S, Pochvenno-agro-ximicheskiye osnovi xlopkovodstva, T., 1987. I. N. Niyozaliyev, T. 3. Toirov.