Mustaqil ish Mavzu: Oʻzbek mutafakkirlari goʻzallik toʻgʻrisida Bajardi: Ubaydullayev a tekshirdi: Rashidova M

Toshkent Arxitektura qurilish universiteti

Toshkent Arxitektura qurilish universiteti

Muhandislik va Qurilish infrastrukturasi Fakulteti

Falsafa fanidan

Mustaqil ish

Mavzu: Oʻzbek mutafakkirlari goʻzallik toʻgʻrisida

Bajardi: Ubaydullayev A

Tekshirdi:Rashidova M

Toshkent 2023

Reja :

1. Estetika eng qadsimiy fanlardan biri

2. Go’zallik haqidagi nazariyalar

3. Oʻzbek mutafakkirlari goʻzallik toʻgʻrisida

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Estetika yoxud nafosatshunoslik eng qadimgi fanlardan biri. Uning tarixi ikki yarim-uch ming yillik vaqtni o‘z ichiga oladi. Biroq u o‘zining hozirgi nomini XVIII asrda olgan. Ungacha bu fanning asosiy muammosi bo‘lmish go‘zallik va san’at haqidagi mulohazalar har xil san’at turlariga bag‘ishlangan risolalarda, falsafa hamda ilohiyot borasidagi asarlarda o‘z aksini topgan edi. «Estetika» atamasini birinchi bo‘lib buyuk olmon faylasufi Aleksandr Baumgarten (1714-1762) ilmiy muomalaga kiritgan. Bunda u boshqa bir ulug‘ olmon faylasufi G. Laybnis (1646-1716) ta'limotidan kelib chiqqan holda munosabat bildirgan edi.
G. Laybnis inson ma’naviy olamini uch sohaga: aql-idrok, iroda-ixtiyor, his-tuyg‘uga bo‘ladi va ulaming har birini alohida falsafiy jihatdan o‘rganish lozimligini ta’kidlaydi. Baumgartengacha aql-idrokni o‘rganadigan fanmantiqning, iroda-ixtiyomi o‘rganuvchi fan - Axloqshunoslik (etika) ning falsafiy fanlar tizimida ko‘pdan buyon o‘z o‘mi bor edi. Biroq histuyg‘uni o‘rganadigan fan falsafiy maqomda o‘z nomiga ega emas edi. A. Baumgartenning bu boradagi xizmati shundaki, u «his qilish», «sezish», «his etiladigan» singari ma’nolami anglatuvchi yunoncha aisthetikos - «oyestetikos» so‘zidan «estetika» (olmoncha «estetik» - «estetik») iborasini olib, ana shu bo‘shliqni to‘ldirdi. A. Baumgarten estetikani hissiy idrok etish nazariyasi sifatida olib qaradi. Lekin, ko‘p o‘tmay, bu fan goh «go‘zallik falsafasi», goh «san’at falsafasi» deb talqin etila boshlandi. Nafosatshunoslik ilmining eng buyuk nazariyotchilaridan biri Hegel esa, o‘z ma'ruzalarining kirish qismida shunday deb yozadi: «Estetika» degan nom muvaffaqiyatsiz chiqqani va yuzaki ekani sababli boshqa atama qo‘llashga urinishlar bo‘ldi...