Muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali

Halqa topologiyasi (ring). Halqali topologiyadann foydalanilganda tarmoqning hamma kompyuterlari yagona halqasimon kabelga ulanadi. Paketlar halqa bo‘ylab bir yo‘nalishda tarmoqqa ulangan kompyuterlarning tarmoq platalari orqali uzatiladi. Har bir kompyuter signalni kuchaytirib, halqa bo‘yicha uzatadi. Halqa topologiyasining markerli usulda tashkil etishni ko‘rib chiqamiz. Marker ikkilik razryadlarining boshqaruv ma‘lumotlaridan iborat ma‘lum ketma-ketligini tashkil etadi. Agar tarmoq qurilmasi markerga ega bo‘lsa, unda ma‘lumotni tarmoqqa uzatish huquqi bo‘ladi. Halqa ichida faqat bitta marker bo‘lishi mumkin. Ma‘lumotlarni uzatishga tayyorlanayotgan kompyuter tarmoqdan markerni olib ma‘lumotni halqa bo‘ylab uzatadi. Har bir kompyuter ma‘lumotlarni keying kompyuterga uzatadi toki u adresatga yetib bormaguncha. Ma‘lumotni qabul qilgan adresat uni yuborgan kompyuterga axborot yetib kelganligini tasdiqlovchi xabar jo‘natadi, ma‘lumotni jo‘natgan kompyuter yangi marker xosil qiladi va uni tarmoqqa uzatadi.Mazkur topologiyani qo‘llashning avzalliklari:
umumiy shinadan ko‘proq hajmdagi ma‘lumotlarga xizmat ko‘rsatadi;
har bir kompyuter takrorlovchi hisoblanadi: u signalni keying kompyuterga uzatishdan avval uni kuchaytiradi va tarmoq o‘lchamlarini kengaytirish imkonini yaratadi;
tarmoqqa kirishda turli imtiyozlarni berish imkoniyati; yuqori imtiyozga ega kompyuter markerni uzoqroq vaqt ushlab turishi va ko‘proq ma‘lumot uzatishi mumkin.Kamchiliklari:
tarmoq kabelining ishdan chiqishi butun tarmoqning ishdan chiqishiga ollib keladi;
istalgan kompyuter tarmoq orqali uzatiluvchi ma‘lumotlarni olish imkoniga ega.
Yacheykali topologiya (mesh). Bu topologiya har bir kompyuterni tarmoqdagi boshqa kompyuterlar bilan alohida kabel orqali ulanishini nazarda tutadi. Bu usul ma‘lumotlarni uzatishda qo‘shimcha yo‘llardan foydanalish imkonini beradi. Biror kabel ishdan chiqqanda ma‘lumot boshqa yo‘l orqali uzatiladi va tarmoq normal faoliyat ko‘rsatishda davom etadi. Bunday topologiya global hamda bir necha uzoqlashtirilgan tarmoqlarni optic tolali, ajratilgan yoki yo‘ldosh aloqa liniyalari orqali birlashtirishda qo‘llaniladi. Lekin lokal tarmoqlarda bir mashinada bir nechta tarmoq interfeyslari hamda ko‘p hajmdagi kabellar talab etilgani uchun qo‘llanilmaydi.Yacheykali topologiyaning avzalliklari:
 katta ma‘lumot oqimlari bilan samarali ishlash;
 qo‘shimcha aloqa kanallaridan foydalanish hisobiga tarmoqning yuqori darajada barqarorligi;
 yuqori darajadagi xavfsizlik; ma‘umotlar oqimi uzatuvchidan to‘g‘ri qabul qiluvchiga uzatilib, nazariy jihatdan ma‘lumotni o‘g‘irlashning imkoni yo‘q. Kamchiliklar:
 kompyuterlarda tarmoqqa chiquvchi bir nechta tarmoq interfeyslariga bo‘lgan talab;
tarmoqni tashkil etishning narxi yuqoriligi.