24
24
Dağ süxurlarının həcminin əsas hissəsini tutan minerallara
süxur əmələgətirən minerallar deyilir.
Mineralların çox hissəsi bərk halda olub, əksəriyyəti kristal şək-
lindədir. Bir çox minerallar anizotropdur, yəni onların fiziki xassələri
(qızdırıldıqda xətti genişlənməsi, optik xassələri və s.) müxtəlif
istiqamətlərdə (kristalloqrafik oxlar boyu) müxtəlifdir. Kristal
cisimlərdən fərqli olaraq, amorf cisimlər (məs., opal, trepel, şüşə və s.)
izotropdur, yəni onların fiziki xassələri bütün istiqamətlərdə eynidir.
Minerallar kimyəvi tərkiblərinə görə fərqlənir. Aşağıda əsas
süxur əmələgətirən minerallar haqqında məlumat verilir.
Kvars qrupu
Yer qabığında (litosferada) ən çox yayılmış minerallardan biri
silisium 4-oksididir (SiO
2
). O, sərbəst (kvars) və silikatlar (silisium
oksidlə əsasi oksidlərin kimyəvi birləşmələri) halında olur.
Kvars qrupuna daxil olan minerallardan kvars, xalsedon və opal
daha geniş yayılmışdır.
Kvars kristal silisium 4-oksiddir. O, ayrıca dağ süxuru halında
(kvars qumu, şüşə, dağ billuru) yaxud poliminerallı dağ süxurlarının
tərkibində olur. Kvarsın həqiqi sıxlığı 2650 kq/m
3
, bərkliyi isə 7-dir.
O, sıxılmada yüksək möhkəmliyə (2000 MPa) malik olub, sürtülməyə
də çox davamlıdır.
Kvars püskürülmüş və metamorfik süxurları əmələ gətirən əsas
minerallardan biridir.
Dostları ilə paylaş: 
