N. M. AĞABƏyli
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Aşqarlar və əlavələr Aşqarlar. Saxsılaşma və bişirmə temperaturunu aşağı salmaq məqsədi ilə gilə qatılan materiallara aşqarlar deyilir. Onlar keramik materialın sıxlığını və möhkəmliyini artırır, suhopmasını isə azaldır. Keramik material və məmulatların istehsalında işlədilən aşqarlara çöl şpatları, peqmatit, nefelin siyeniti, dolomit, maqnezit, təbaşir və s. ma- teriallar aiddir. 53 53 Çöl şpatları keramik kütlədə şüşəyəoxşar ərinti fazası əmələ gə- tirir. Bu faza keramik kütlənin silisiumlu komponentlərini həll edir, bişirmə zamanı məmulatın deformasiyaya davamlılığını artırır və yeni mineralın mullitin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Təbiətdə çöl şpatlarına təmiz halda az təsadüf edilir. Onlar, adə- tən, başqa minerallarla qatışmış olur. Bununla əlaqədar olaraq, keramika sənayesində çöl şpatları ilə yanaşı onların əvəzediciləri peqmatit, nefelin siyeniti və s. süxurlar işlədilir. Peqmatit çöl şpatları və kvars mineralları qarışığından ibarət dağ süxurudur. Tərkibi sabit deyildir. Buna görə ondan keramika səna- yesində istifadə edildikdə, tərkibindəki kvarsın miqdarını dəqiq bilmək lazımdır. Nefelin siyeniti tərkibində nefelin mineralından başqa albit, slüda və digər minerallar olan dağ süxurudur. Onun saxsılaşma tem- peraturu 1060 0 S, ərimə temperaturu isə 1150 1200 0 S-dir. Ən böyük nöqsan cəhəti tərkibində müxtəlif qatışıqların olmasıdır. Dolomit, maqnezit, təbaşir, mərmər və digər karbonat süxurla- rının yüksək temperaturda parçalanması nəticəsində CaO və MgO əmələ gəlir. Bu oksidlər keramik kütlənin komponentləri ilə reaksiyaya girib, asanəriyən birləşmələr əmələ gətirir. Əlavələr. Keramik məmulata bu və ya digər xassələr vermək üçün onlara müxtəlif əlavələr qatırlar. Belə ki, məsaməliliyi çox, istilikkeçirməsi az olan və özündən havanı yaxşı keçirən keramik məmulat istehsal etmək üçün gilə məsamə əmələgətirən əlavələr qarışdırırlar. Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|