N. M. AĞABƏyli

 
§ 5. Keramik divar material və məmulatlar 
Adi gil kərpici 
Adi gil kərpici süni daş materialı olub, iki üsulla istehsal edilir: 
plastik qəlibləmə üsulu və yarımquru qəlibləmə üsulu. 
Plastik qəlibləmə üsulu. Bu üsulla kərpicin istehsalı şəkil 3.1-
də  göstərilmiş  texnoloji  sxem  üzrə  aparılır.  Gil  karxanasından  çı-
xarılmış  və  zavoda  gətirilmiş  gili  dezinteqrator  valında,  qaçağanda, 
gilkəsən yaxud digər maşınlarda kobud xırdalayır, sonra isə  
 
Şəkil 3.1. Plastik qəlibləmə üsulu ilə kərpic istehsalının texnoloji sxemi: 

---

 
 
 
 
66 
66 
1 

 verici qutu; 2, 5 

 transportyor; 3 

 dezinteqrator vallarında gilin xırda- 
lanması və daşların ayrılması; 4 

 qaçağanlarda gilin üyüdülməsi;  6 

 lent presində 
kərpicin qəliblənməsi; 7 

 çiy kərpicin avtomatda kəsilməsi 
hamar  səthli  vallarda  yaxud  narın  üyüdücü  qaçağanlarda  narın  xır-
dalayırlar.  Əldə  edilmiş  qarışığı  gilqarışdırıcıya  ötürürlər.  Burada  gil 
kütləsinə yavanlaşdırıcı, plastikləşdirici və digər əlavələr qatılır. Sonra 
keramik kütlə 18

25 % nəmliyə qədər nəmləndirilir və bircinsli kütlə 
halına  düşənə  qədər  qarışdırılır.  Bu  cür  hazırlanmış  keramik  kütləni 
adi lent, yaxud vakuum lent presinə ötürürlər. Lent presində keramik 
kütlə şnek vasitəsilə sıxlaşdırılaraq presin müştüyünə doğru yönəldilir. 
Nəticədə presin müştüyündən fasiləsiz lent halında gil brusu çıxır və 
kəsici  avtomatla  kəsilir.  Lent  preslərinin  saatlıq  məhsuldarlığı  10000 
ədəd kərpicdir. 
Kəsilmiş  çiy  kərpici  vaqonetlərə  dolduraraq,  fasiləsiz  (tunel, 
konveyer)  və  dövri  (kameralı)  işləyən  quruducularda  qurudurlar.  Tu-
nel  quruducularda  kərpicin  qurudulması  12

48,  kameralı  qurudu-
cularda 

  48

96,  konveyerlərdə  isə  6

10  saat  vaxt  aparır.  Kərpici, 
adətən, 90

120 
0
S temperaturlu isti hava ilə qurudurlar. 
Kərpic fasiləsiz işləyən həlqəvi və tunel sobalarda bişirilir. Həl-
qəvi  sobalardan  yalnız  köhnə  kərpic  zavodlarında  istifadə  edilir. 
Müasir  kərpic  zavodlarında  kərpici  müxtəlif  konstruksiyalı  tunel 
sobalarda  bişirirlər.  Kərpic,  adətən,  950

1050 
0
S  temperaturda  bi-
şirilir.  Bişirilmə  müddəti  tunel  sobalarda  18

24  saat,  həlqəvi  soba-
larda isə 1,5

3 gün olur.