N. M. Kayumova

Demokratik rahbar
Bunday turdagi rahbar:
- boshqarish funksiyalarini jamoa fikri bilan hisoblashib 
amalga oshiradi;
- ishlab chiqarishni boshqarishga xodimlarni jalb qiladi;
- ularning bildirgan fikriga quloq soladi;
- ular bilan maslahatlashadi, ijobiy tomonlarini inobatga 
oladi;
- barcha bilan barobar va samimiy munosabatda bo'Iadi, 
ustunligini bildirmaydi;
- buyruq berish yo'li bilan emas, balki ishontirish uslubida 
ishtutadi;
- buyruq rahbarlik uslubi bo'ysunuvchilarning shaxsiy 
tashabbusini, ijodiy faoliyatini rivojlantiradi va jamoada 
o'rtoqlik va ishchan muhitni yaratadi.
Avtoritar rahbar
Bunday turdagi rahbar:
- buyruq chiqarish, qaror qabul qilish, xodimlarga jazo 
berish yoki rag'batlantirishda jamoa fikrini hisobga olmaydi;
- o'zini jamoadan uzoq tutadi; jamoa a’zolarini bevosita 
muloqotda bo'lishini chegaralab qo'yadi;
- o'zining noo'rin harakatlarining tanqid qilinishiga chiday 
olmaydi;
547

---

o'ziga bo'ysunuvchilarning harakatlarini keskin ravishda 
tanqid qilishni yaxshi ko'radi;
- muttasil buyruq berishga, hammani o'z istaklariga so'zsiz 
bo'ysundirishga intiiadi;
- ko'p gapirishni yoqtirmaydi, lekin bo'ysunuvchilari bilan 
muomalada bo'lganda uning rahbarlik g'ururi balandligi, o'zini 
katta tutishi sezilib turadi;
- o'ziga bo'ysunuvchilar oldida qovog'i solingan kayfiyatda 
bo'ladi.
Xullas, avtoritar rahbar o'ziga bino qo'ygan, dimog'dor, o'z 
qobiliyati va imkoniyatlariga ortiqcha ishonadigan, hukmini 
o'tkazishga intiladigan kishilardan yetishib chiqadi.
Bunday rahbar nazoratdan chetda qolsa o'sha yerda 
dag'allik, takabburlik, tayziq o'tkazish, majbur qilish kabi o'ta 
salbiy holatlar avj oladi.
Biroq avtoritar boshqaruv usulini har jihatdan, yomon deb 
bo'lmaydi. Ba'zi bir hollarda bo'ysunuvchilarning madaniy 
darajasi, axloqi pastligi sababli avtoritar uslubini tanlab olish 
ham ish berib holishi mumkin
Libera! rahbar
Bunday turdagi rahbar;
- idorasiz, tashabbussiz bo'ladi;
- o'z zimmasiga mas’uliyat olishni yoqtirmaydi;
- ishni o'z holiga tashlab ko'yadi;
- idoraga nisbatan qat'iy bo'lishdan hayiqadi;
- o'zini haddan tashqari ehtiyot qiladi;
- biron xodim bilan ham aloqani buzishni istamaydi;
- talabchan emas, sust nazorat qiladi;
- suiiste'mollarga bevosita yo'l qo'ymasa ham o'zini 
bilmaslikka soladi;
Bunday rahbar tashqaridan 
ko'rsatiladigan ta’sirga 
moyilligi bilan ko'zga tashlanib turadi. Har bir rahbar quyidagi 
xususiyatlarga ega bo'lishi lozim:

---