N respublikasi

KIRISIW

Texnika tarawında keskin ózgerisler XIX ásir aqırı XX ásir baslarında sezile basladı. Ha`zirgi ku`nde ta`lim alip atirg`an jaslar respublikamizdin` keleshegi bolip esaplanadi. Olardi ha`r ta`repleme jetilisken insanlar etip ta`rbiyalaw, ta`lim-ta`rbiya jumislarinin` tiykarg`i waziypasi esaplanadi. Olar ushin joqari mag`liwmatli oqitiwshilar tayarlaw ha`m olardin` bilimin asiriw bolsa, kadrlar tayarlaw tarawindag`i a`hmiyetli waziypalardan esaplanadi. Bizin` da`wirimizdegi sanaatti imarat yamasa inshaatsiz, mashina, mexanizm, apparat ha`m priborlarsiz ko`z aldimizg`a keltiriwdin` o`zi qiyin. Solay eken, bul imarat ha`m inshaatlar mashina ha`m mexanizmler ayirim bo`limlerden, bo`limler bolsa detal`lardan quralatug`inin biz bilemiz. Olar ha`r tu`rli sharayatlarda jumis isleydi. Sonliqtan, olar ushin materiallardi duris tan`law u`lken a`hmiyetke iye.
Qa`legen konstruktsiya, imarat yamasa mashinani jaratiw ushin aldin ala onin` joybari islep shig`iladi. Konstruktor ele imarat yamasa inshaat elementler i tayarlanbastan aldin olardin` ratsional formalarin, o`lshemlerin ha`m materiallarin tan`lap aliwi kerek. Tan`lap aling`an materiallardan tayarlang`an belgili o`lshemdegi ha`m formadag`i konstruktsiya elementleri uzaq waqit buzilmastan xizmet ko`rsetiwi tiyis. Bunin` ushin, a`sirese detallardi bir-birine biriktiriwdiń eń arzan ha`m eң qolayli usillarin qollana biliw kerek boladi. Usinday usillardiń kepserlewdi táminlew derekleri bolip esaplanadi. Sonliqtan bul pitkeriw qa`nigelik jumisinin` temas i aktual bolip esaplanadi.
1886-jilda Nikolay Nikolayevich Benardos duga menen kepserlew usili ushin en’ birinshi ma’rte Rossiya patentin aldi, 1888- jili bolsa Nikolay Gavrilovish Sla vyanov flyuslardi qollanip, eriytuin elektrodlar menen duga ja’rdeminde kepserlew usilin islep shiqti. Ha’zirgi kepserlew usillarinin’ kwpshiligi olardin’ ideyalarina tiykarlanan. Metall konstruktsiyalarin islep shiariwda qaplamali elektrodlar menen duga ja’rdeminde qolda kepserlewden kepserleniwdin’ basqa usillarina qaraanda kwbirek paydalaniladi. Bul onin’ twmendegi abzalliqlari menen baylanisli: kepserlengen birikpelerdin’ qa’siyetleri jeterli da’rejede joqari, qol jetiwi qiyin bolan orinlarda qollaniw imkaniyatlai bar bolip, qollanilatuin u’skenenler a’piwayi ha’m isenimli, kepserlew elektrodlarinin’ turin tan’law imkaniyatlari ken.
Sanaattıń jedel rawajlanıwı hám texnikanıń hámme tarawlarındaǵı metallardı kepserlewde : termit qospalar, elektron nur, lazer, joqarı temperaturalı plazma, ultradawıs hám basqa jańa effektiv kepserlew usılları qollanıladı.
Házirgi dáwirde texnikanıń rawajlanıw tendensiyasi sonı kórsetmelde, watanımızda ámeldegi kepserlew texnika hám texnologiyalar menen sheklenip qalmastan, bálki taraw boyınsha rawajlanǵan mámleketler, atap aytqanda, AQSH, Angliya hám Evropa mámleketlerinde kepserlew baǵdarı boyınsha erisilgen tabıslar menen tanısıp, olardı analiz qılıw hám múmkinshiligi barınsha ámeliyatqa engiziw talap etiledi. Atap aytqanda, Edvard R. Bohard óziniń AQSHda baspadan shıǵarılǵan “Kepserlew : mánisi hám ámeliyati” kitabında kepserlew processleriniń avtomatlastırılǵin usılların ilgeri súrgen.