N uzoqov, X. A. Alimov,B. X. Yunisov

IX-BOB ISSIQLIK ENERGETIKA QURILMALARINI TA'MIRLASH

1. 
   Ta'mirlash ishlarini tashkil qilish
   

Tayanch iboralar:joriy, capital ta’ mirlash, tiklash, almashtirish, diafragma
Bug’ turbina blokini uzluksiz va samarali ishlatish, ishlatilayotgan jixozlarga yuqori darajada hizmat ko'rsatishga va ularni o'z vaqtida hamda sifatli ta'mirlashga bog’ liq.Har qanday ta'mirning asosiy vazifasi shikastlangan detallarni tiklash va eskirganlarni almashtirish, jixozlar ishidagi normal bo'lmagan va ishdan chiqishga olib keluvchi sabablarni aniqlash va bartaraf etish, ishdan chiqqan detallarni almashtirishdan iborat. Bundan tashqari ta'mirlash vaqtida jihozlarni ishonchli va samaradar ishlashini amalga oshirish bo'yicha rejada ko'rilgan tadbirlar amalga oshiriladi.Joriy ta'mir agregatlarni qisman sochib tashlab, ularni ko'ridan o'tkazish va tozalash, ayrim shikastlangan va ishdan chiqqan detallarni almashtirish va ta'mirlashni, agregatni yig’ish va sozlashni ko'zda tutadi.Kapital ta'mirlash esa yirik ta'mirlash bo'lib, o'z oldiga turbina qurilmasining asosiy elementlarini tiklashni, almashtirishni, masalan diafragmalarni, ko'rikmalarni, kurakcha apparatlarini, podshipniklarning ichquymalarini kondensatorlar va regenerativ qizdirgichlarning quvurchalarini almashtirishni maqsad qilib qo'yadi.Elektr stansiyani jihozlarini reveziya qilish va ta'mirlash stansiyasi bosh muxandisi tasdiqlagan reja asosida amalga oshiriladi.

2. 
   Qozonlarni ta'mirlash
   

Qozonni kapital ta'mirlash isitish yuzasi quvurlarining qismi, detallarni ta'mirlash yoki almashtirish bo'yicha ishlar bajariladi.Qozonni istish yuzasida quyidagi ishlar bajariladi:

• 
  isitish yuzasi quvurlarini to'g’rilash (umumiy sonidan 25 % gacha), distansion mahkamlash detallari va defekt uchastkalarni almashtirish;
  
• 
  qozonlarda o'txona kameralarining quvurlarini defekt uchastkalarini almashtirish, bosim 10,0 dan 20,0 Mpa gacha bo'lganda quvurlarning umumiy sonidan 5% gacha, bosim 2,5 % gacha,
  
• 
  to'g’ri oqimli qozonlarda o'tish zonasi quvurlarining defekt uchastkalarini almashtirish (quvurlarining umumiy sonidan 2,5 %gacha);
  
• 
  quvurlarni mahkamlashni tiklash (umumiy sonidan 5% gacha);
  
• 
  quvurlarni chang va kuldan ishdash chiqishini himoyalovchi qurilmalarni almashtirish va ta'mirlash;
  
• 
  qozon, baraban, kollektorlar va quvur o'tkazgichlarning quvur tizimining ulanishi va metall holatini yo'riqnomaga muvofiq, raxbariy va avariyaga qarshi ko'rsatnomaga binoan nazorat qilish;
  
• 
  kollektorlarning deformasiyasi va qizitilmaydigan quvurlarning holatini nazorat qilish.
  

Bug’ qizdirgichlarda quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

• 
  ilonsimon quvurlarni to'g’rilash, ulangan joylarni ko'zdan kechirish, defekti bo'lgan quvurlarni aliashtirish (umumiy sonidan 2,5 %gacha);
  
• 
  tiqilib qolgan ilonsimon quvurlarni tiklash.
  
• 
  quvurlarni drob va kul ta'sirida emirishdan saqlaydigan jihozlarni almashtirish va ta'mirlash;
  
• 
  bug’ qizdirgichlarning ilonsimon begona predmetlar tekshirish (puflash, sharlarni yumalatib o'tkazish);
  
• 
  kollektorlar va chiqarib yuborish quvurlarining svarka qilingan choklarini nazorat qilish;
  
• 
  tayanch tizimini ta'mirlash va ko'zdan kechirish;
  
• 
  issiqlik izolyasiyasini ta'mirlash;
  
• 
  bug’ o'tkazgichlarni texnik holatini qozon chegarasida tekshirish;
  
• 
  4750S va undan ortiq haroratda ishlaydigan quvurlarni nazorat uchastkalarini kesib olish va tirkamalarini o'rnatish;
  
• 
  detallarni mahkamlashini va flanesli ulanishlarni texnik holatini tekshirish hizmatini o'tagan shpilkalarni amaltirish;
  
• 
  prujinalarning osilmalar, uskunalarnita'mirlash va ko'zda kechirish.
  

Qozon garniturasida quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

• 
  portlash klapanlari, shiberlar, kirib - chiqishlarni, qaraydigan teshiklarni, kul va shlaklar surma qopqoqlarini ta'mirlash va tekshirish;
  
• 
  qizitishning konvetiv yuzasi tayanch konstruksiyasini sovutish detallarini ta'mirlash va tekshirish;
  
• 
  puflaydigan, titratib va maydalab tozalaydigan qurilmalarni ta'mirlash va tekshirish;
  
• 
  qozon qoplamasining zichligini tekshirish, ish tutgagandan keyin tiklash va ta'mirlash;
  
• 
  qoplamani ta'mirlash yoki mlmashtirish ( umumiy yuzasidan 20% gacha), - so'rilgan joylarni bartaraf etish.
  

O'txona qurilmalarida quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

• 
  asosiy va qo'shimcha yondirgichlarni tekshirish va ta'mirlash;
  
• 
  yondirgichlar zonasidagi havogaz quvurlarini va changni tekshirish va ta'mirlash;
  
• 
  uzatish quvurining 10% gacha zirhini almashtirish;
  
• 
  qozon chegarasidagi mazut forsunkalarni mazut quvurlarini va armaturalarini tekshirish va ta'mirlash, 20% gaa bug’ mazut quvurlarini almashtirish;
  
• 
  qozon qoplamasini ta'mirlash va almashtirish (umumiy yuzadan 10% gacha) qozon yo'llaridagi so'rishlarni yo'q qilish;
  

Issiqlik izolyasiyada va qoplamalarda quyidagi ishlar olib boriladi:

• 
  umumiy hajmdan 15% gacha ishlatiladigan qoplamalar echiladi va yanada o'rnatiladi;
  
• 
  qoplama va isitish yuzalarining elementlari orasida hosil bo'lgan oraliqlarini yo'q qilish;
  
• 
  harorat choklarini tekshirish.
  

Regenrativ havoqizdirgichlarda quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

• 
  zichlagich elnmntlarini (50% gacha) ta'mirlash va almashtirish;
  
• 
  havoqizdirgichlarning gazhavo qutilarini va kompensatorlarining zichligini tekshirish va tiklash;
  
• 
  aylantirish qismining yuritmasini tekshirish va ta'mirlash;
  
• 
  rotor zichlama tiqinini almashtirish (30% gacha)
  
• 
  rotor zichlama tiqinini tozalash moslamalarini tekshirishi va ta'mirlash;
  
• 
  issiqlik izolchsiyasini ta'mirlash;
  

Yakunlovchi ishlar o'ziga quyidagilarni oladi:

• 
  kislota bilan yuvish (davomiligi 2 sutkadan oshmaslik kerak);
  
• 
  qozonni gidrovlik tekshirish;
  
• 
  o'thonani va kul tutgichlarni zichligini tekshirish;
  
• 
  saqlagich klapanlarini to'g’rilash;
  
• 
  ish o'rinlarini va ta'mirlash joylarini ifloslik va chiqindilardan tozalash.
  

9.3. Issiqlik elektr stansiyalarda qo’shimcha moslamalar ta'mirlash
Kondensat va sirkulyasiya nasoslarini ta'mirlash asosan ishchi g’ildiraklarni, yo'naltiruvchi apparatlarni, zichlovchi halqalarni, o'qning salnikli zichlamalarini, podshipniklarni ko'rikdan o'tkazish va ta'mirlashdan iborat.Nasosning ishchi g’ildiragi erroziya natijasida emirilishi mumkin. Bu esa nasosning ish unumdorligini pasayishiga olib keladi. Bazi hollarda esa g’ ildirakni yorilishiga olib kelishi mumkin, shuning uchun ularni almashtirish kerak. Zichlo
vchi halqalar odatda rotor titragani uchun ishqalanish natijasida emiriladi. Bronza halqalarining uncha katta bo'lmagan shikastlanishlarini payvanlash yordamida bartaraf qilish mumkin. Bunda latun simdan yoki bronzadan payvandlagan joyini tozalab g’adir - budurlari ketkaziladi. Nasos o'qi ifloslik va zanglardan tozalanib, sinchkovlik bilan tekshiriladi.Agarda nasos ishlayotganda podshipniklarning titrashi aniqlangan o'qning egilishini tekshirish kerak va u egilgan bo'lsa to'g’rilash kerak bo'ladi. Agarda o'q emirilgan bo'lsa uni yangisi bilan almashtiriladi.Nasos sochib tashlangandan so'ng, uning detallari, ayniqsa ishchi disklar, yo'naltiruvchi apparatlar, o'q, zichlovchi qurilmalar va podshipniklar ko'zdan kechiriladi. Rotor detallari va nasos korpus orasidagi radial oraliqni o'lchash zarur.
O'qni podshipniklarga joylashtirilgandan so'ng, ishchi g’ildiraklar va yo'naltiruvchi apparatlar orasidagi radial oraliq tekshiriladi. Bu oraliqlar zavod ma'lumotlariga to'g’ ri kelishi kondensatorlarni normal ishlashining buzilishi, asosan, quvurlarning ifloslanishi, hamda suv va havozichligini buzilishi natijasida ro'y beradi. Shuning uchun kondensatorlarni ta'mirlashda quvurchalarni tozalash, uning bug’ fazasiga havo va suvning so'rilishi bartaraf etish amalga oshiriladi.Kondensatorlarni tozalash ikki turga mexanik va ximik tozalash usullariga bo'linadi: Mexanik tozalash sochli kirki shompollar yordamida amalga oshiriladi. Quvurchalarni bunday usulda tozalash juda ko'p vaqtni va kuchni oladi, ayniqsa tuzlarning qattiq qoldiqlari mavjud bo'lganda quvurchalarni mexanik tozalashda rezina shariklarini ishlatish mumkin. Shariklarni katta havo yoki suv bosimi yordamida quvurlar ichidan o'tkaziladi. Kondensatorlarining quvurlarini tozalashning samaraliusuli bu kimyoviy tozalashdir. Kimyoviy tozalashdaquvurchalar kaustik soda aralashmasi, yoki tuz kislatasi aralashmasi yordamida yuviladi. Yuvishning u yoki bu usuli quvurlardagi ifloslanish xarakteriga bog’liq bo'lib kimyo laboratoriyasi tomonidan aniqlab beriladi.
Soda aralashmasi yoki kislota aralashmasi maxsus idishlarda tayyorlanib kondensatorga quyilgandan so'ng 60 - 650S gacha qizdiriladi. Aralashma yaxshi aylanishi uchun maxsus nasos o'rnatiladi. Kondensatorni yuvish 4 - 5 soat davomida aralashma konsentrasiyasi pasaygunga qadar davom etadi.Regenrativ qurilmalarni ta'mirlashda quyidagi ishlar ko'zda tutiladi: issitgichlarni, nasoslarni armaturalarni echish va tozalash, ta'mirlash, presslash va qurilmalarni yig’ish.Regenrativ qizdirgichlarni bo'laklarga ajratish, suv kaierasini echish va quvur tizimini sug’urib olishdan iborat. Qizdirgichlarning quvurini tozalash, quvur tizimining konstruktiv hususiyatlariga bog’liq holda turli ravishda amalga oshiriladi. To'g’ri quvurli qizdirgichlarda tozalash latta o'ralgan shompollar yoki soch kirpilar yordamida amalga oshiriladi. Quvurlar tozalagandan keyin ularni to'yingan bug’ yordamida puflash kerak bo'ladi. U -simon quvurlarni tozalash uchun ularni siqilgan havo va to'yingan bug’yordamida puflash amalga oshiriladi. Ko'rik natijasida ishdan chiqqan va shikastlangan quvurlarni olib tashlab, yangisi bilan almashtiriladi.Quvurlar almashtirilgandan so'ng, quvur tizimini gidravlik sinovdan o'tkaziladi.Regenrativ qizdirgichlarni ta'mirlash bilan birgalikda turbinalardan qizdirgichlargacha bug’ni olish quvur o'tkazgichlaridagi yopish surma qopqoqlarini teskari klapanlarini bo'laklarga bo'lish, ko'zdan kechirish va ta'mirlash amalga oshiriladi. Deaeratorlarni ta'mirlash asosan ularning yuzasini zanglardan tozalash va sochuvchi qurilma detallari holatini tekshirishdan iborat. Deaeratorlar yuzasini zanglashdan saqlash uchun ularni korroziyadan saqlovchi tarkib bilan qoplash kerak bo'ladi.
NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Qozonning isitish yuzalarida ta'mirlash ishlari bajarilishini so’zlab bering.
   
2. 
   Bug’ o’taqizdirgichlarda qanday ta'mirlash ishlari amalga oshiriladi?
   
3. 
   Qozon garniturasidagi ta'mirlash ishlarini so’zlab bering.
   
4. 
   O’thona qurilmalarida qanday ta'mirlash ishlari amalga oshiriladi?
   
5. 
   Issiqlik izolyasiyada va qoplamalardagi ta'mirlash ishlari haqida gapirib bering.
   
6. 
   Regenirativ havo qizdirgichlarda qanday ta'mirlash ishlari amalga oshiriladi?