N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

Kinematik qovushqoqlik
deb, gazning dinamik qovushqoqligini uning 
zichligiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi. Kinematik qovushqoqlikning o‘lchov birligi 
m
2
/s yoki mm
2
/s deb qabo‘l qilingan. 
Tabiiy gazlarning issiqlik sig’imi
deb, hajm yoki massa birligidagi gaz 
haroratini 1
0
C ga ko‘tarish uchun sarf bo‘ladigan issiqlik miqdoriga aytiladi. Issiqlik 
sig‘imi uning bajargan ishi va energiyasi bilan o‘lchanadi. Gazlar uchun ikki xil 
issiqlik sig‘imi mavjuddir - izobarik C
r
va izoxorik C
V
.
Izobarik C
r
issiqlik sig’imi
- gaz haroratini oshirganda, uning hajmi bosim 
o‘zgarmagan holda cheksiz ortib borishini ko‘rsatadi. 
Izoxorik issiqlik C
V
sig’imi
- gaz haroratini oshirganda, gazga berilayotgan 
energiya gazning hajmi o‘zgarmagan holda uning ichki energiyasi ortib borishini 
ko‘rsatadi.
Gazlar aralashmasi uchun issiqlik sig’imi,
gaz tarkibiga kiruvchi har bir 
komponentlarning issiqlik sig‘imi yig‘indisiga tengdir. 
Adibata ko’rsatkichi
- izobarlik issiqlik sig‘imini izoxor issiqlik sig‘imiga 
bo‘lgan nisbati. 

---

267 
Gazlarning entropiyasi
deb, shu gazlarga tashqaridan berilgan issiqlik 
miqdorini 

Q
mutlaq haroratga T bo‘lgan nisbatiga aytiladi: Entropiya - grekcha 
burilish, o‘zgarish degan ma‘noni bildiradi. Entropiya gaz holatini xarakterlovchi 
kattalik bo‘lib, issiqlik almashinishi qaysi yo‘nalish bo‘ylab kelayotganini bildiradi. 
Solishtirma entropiya
- tabiiy gaz tarkibidagi har bir komponentning 
entropiyasini (
C

) uning massasiga (m) nisbati bilan aniqlanadi: 
Entalpiya
- gazning haroratini oshirish uchun qanday miqdorda issiqlik 
kerakligini xarakterlovchi kattalik, yoki boshqacha qilib aytganda gazning issiqlik 
miqdoriga entalpiya deyiladi. Entalpiya - grekcha isitaman degan ma‘noni beradi.