N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

2. S o f m onopoliya m odclining asosiy xususiyatlari
M u k a m m a l r a q o b a tn in g q a r a m a - q a rs h is i S o f m o n o p o liy a d ir .
S o f m onopoliya - iiia'luni m ahsulot turini ishlab chiqarish va
sotish b o'yicha yakka hukm ron b o ‘lgan bozor tuzilm asidir.
Y a g o n a ishlab chiqaruvchi sifatida s o f m onopolistd a unikal im ko- 
niyatlar mavjud. Unin g to 'g 'r id a n -t o 'g 'r i raqobatchilari y o 'q . U o 'z i xox- 
lagan narx v a xajm da istalgan mahsulo t turini ishlab chiqarishi m um kin. 
M onopolist ishlab chiqargan m ahsulot bozorda unikal hisoblanadi, 
bozorda uni o 'rn in i bosuvchi xech qanday tova r bo'lm aydi. Bozordagi 
yuqori darajadagi y a k k a xukm ronlik monopolist uchun ishlab chiqarish 
xajmi v a narxini m aksim al darajada nazorat qilish imkonini beradi.
S o f m on op oliyan in g asosiy xususiyatlari:
• firm a la r soni bitta,
• m a h s u lo t turi y a g o n a , unikal,
• b o z o rd a g i h o k im l ik m a k sim a l dara jada .
• b o z o r g a kirish ch iq ish d a g i t o ’siqlar u m u m a n olib ta sh la b
b o 'lm a y d ig a n .
i ox

---

M on op oliyan in g vujudga kelishi sahahi va tavsifiga k o ‘ra:
tabiiy m onopoliya, legal m onopoliya, su n ’iy m onopoliya.
T a b iiy m o n o p o l i y a t a r k i b ig a k a m y o b va ishlab c h i q a ris h n in g
erkin ta rz d a ta k ro r hosil qilib b o llm a y d ig a n unsurlari ( m a s a la n , n o d ir
m etallar, foydali q a z ilm a la r v a h .k .)g a e g a b o 'l g a n m u lk d o r la r va 
x o 'j a l i k tashkilotlari kiradi. S h u n in g d e k , m a z k u r m o n o p o li y a ta rk ib ig a
o 'z i g a xos t e x n o l o g i y a n i n g q o 'lla n is h i sababli raq o b a tn i riv ojlantirib 
b o ' l m a y d i g a n b a ’zi bir t a r m o q la r v a ishlab ch iq arish turlari h a m
kiritiladi. O d atd a , tabiiy m o n o p o li y a la r d av lat t o m o n i d a n m a ’ Ium bir 
x u d u d g a x iz m a t k o 'r s a t i s h x u q u q in i o la d ila r v a b u n in g ev a z ig a
iste’m o lc h ila r x u q u q la rin i x i m o y a qilish b o ' y i c h a d a v l a tn i n g nazorati 
va b o s h q a r u v ig a b o 'y s u n a d il a r .