takror ishlab chiqarish m exan izm in ing kasali, makroiqtisodiy buzi- lishlar natijasidir. Baholarning o'sishi. pul birligi xarid qobiliyatining pasayishidan tashqari inflyatsiya n am oyon bo'Iishining quy idagi uch belgisi ham bor. Bular: 1) valvuta kururslarining o ‘zgarishi; 2) kredit berish shartlarining qimmatlashuv va muddatlarining qisqarishi tomon o'zgarishi; 3) kundalik ehtivoj mollaridan iborat iste'mol savati bahosining o'sishi. Inflyatsiya narx indekslari - deflyator va iste’mol narxlar indeksi yordamida aniqlanadi. 1 P r i n c i p l e s o f F c o n o m i c s . ft l - d il i o n . N . ( i r e g o r v M n n k i w . I S H N I . V 4 7 X - 0 -
5.5 8 - 4 5 3 0 5 - 9 . U S A . 2 0 1 2 . ( ' e n g a g e I . e a r n i n g . P a g e 6 4 5 .
2 V I
Narxlar o'rtacha (umumiy) darajasining nisbiy o'zgarishi inflyatsiya darajasi (baholarning o ‘sish sur’ati) deb ataladi. Makroiqtisodiy modellarda inflyatsiya darajasi quyidagicha ifodalanishi mumkin: P P . ,
7 1 = -----------------
P-,
bunda:ir— yillikinfly atsiy a sur’ati; P - joriy yiln in g narxlar indeksi; P.] - o'tgan yiln in g narxlar indeksi. B a ’zan inflyatsiyaion jarayonlarni rivojlanish darajasini aniqlashda "70 qoidasida” dan ham foydalaniladi. Bu orqali necha yildan s o 'n g mavjud inflyatsiya darajasi ikki marotaba ko'payadi. Buning uchun 70 sonini mavjud inflyatsiya darajasiga bo'lish kerak. Masalan, inflyatsiya darajasi 10 fo iz bo'ladigan bo'lsa, uning ikkilanishi 7 yildan s o 'n g amalga oshadi. N a m o y o n bo'lish iga qarab inflyatsiya ikki ko'rinishda bo'ladi:
