N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

M ikroiqtisodiyot fa n i — muayyan iqtisodiy birlikni to ‘liq tahlil
qiladi va iqtisodivotning quyi hosqichda qanday va nima sahahdan
xatti-xarakat amalga oshirilishini tuslnintirih heradi.
 
I q tisodiy birlik- 
l a r j u m l a s i g a ist e 'm o lc h ila r, ishchilar, kapital v a y e r egallari, firm alar. 
y a 'n i a s lid a iq tiso d iy o t am al q ili s h d a m u h im o 'r i n tu tu v c h i, m ustaqil 
q a r o r q abul qilu v c h i x o 'ja l ik su b y e k tla ri kiradi. K o r x o n a m is o lid a
o la d ig a n b o 'l s a k m ik r o iq tis o d iy o t fani k o r x o n a n in g ichki v a tashqi 
om illari, ishlab ch iq a r ilg a n m a h s u lo tl a r n in g xarajatlari, foydasi, d a r o ­
m adi, to ' l a n a d i g a n so liqlar v a shu kabi j a r a y o n la r n i o 'r g a n a d i .
Iste’m o lc h ila r m isolini o la d ig a n b o 'ls a k , m ik r o iq tis o d iy o t is te ’m o l c h i ­
lar n i m a u c h u n to v a r sotib o lis h g a j a z m qilganini, narx va d a r o m a d
o 'z g a ris h i to v a r ta n la s h g a q a n d a y t a 's i r etg a n in i o 'rg a n a d i . Y u q o r i d a -
g ila rg a q o 's h i m c h a r avishda , m ik ro iq t is o d iy o t n afa q at ayrim f irm a la r
v a i s t e ’m o lc h ila r faoliyatini o ' r g a n a d i balki, sa n o at ta rm o q la r i va 
b o z o r qanda y fa o liy a t k o 'rs a tis h i n i, u la rn in g f a oliyatiga b o s h q a m a m -
lakatlardagi iq tiso d iy sha roit v a h u k u m a t siyosati qay ta rz d a t a ’sir 
etishini o c h ib beradi d e b ta 'k i d l a s h i n i m i z lozim.
M akroiqtisodiyot fa n i
o ' r
navhatida keng ko'lum dagi iqtisodivot
hilan slmg'ullanadi.
 
U n in g o b ’ekti m illiy iq tiso d iy o t k o ' l a m i d a yalpi 
ishlab c h iq a rish . bandlik, in flya tsiya va ta shqi sa vdo. b o s h q a c h a
a y tg a n d a . resurs. to v a r va d a r o m a d la r d o ira v iy aylanishi h iso b lan a d i.
I >4

---

K eltirilgan m a k ro v a m ik r o iq tis o d iy m a sa la la r bir birid an ajralib 
tu r is h ig a q a r a m a s d a n , bu ik k a la fan a lo h id a b o 'lib e m a s balki, bir biri 
bilan b o g ' l a n g a n h o ld a rivojla nib k e lm o q d a . Ikkala fan o ' r t a s i d a aha - 
miyatli uzilish faq a t m a k ro i q tis o d iy n a z a riy a n in g d as tla b k i sha k lla n ish
d a v rig a t o ' g ' r i k elib k e y in c h a lik bu uzilish ta b o r a q isq a rib borg an . 
A slida, b a r c h a z a m o n a v iy m a k ro i q tis o d iy q a r a sh la r m ik ro iq tiso d iy
as o sg a ta y a n ib keladi, b o s h q a c h a a y tg a n d a , u la rn in g a s o s id a aniq 
m ik ro iq tis o d iy m o d e lla r bazasi m a v ju d b o 'lib , u la rn in g natijalari 
u m u m la s h tirila d i, s o ' n g r a m a k ro d a r a ja d a o ' r g a n i l a d i 1.
_________ M ikroiqtisodiyot va m akroiqtisodivotning fa rq lari_____
Mikroiqtisodiyot
M akroiqtisodiyot
1. 
A lo h id a
iq tisodiy 
ag e n tla r 
(individ, 
firm a, 
davlat) 
xatti- 
harakatini o 'r g a n a d i .
1. A g r e g a t la n g a n ( u m u m l a s h -
g a n ) iqtisodiy a g e n tla r n i n g (uy 
x o 'ja l ik la ri, ishlab c h iq a ru v c h ila r, 
d a v l a t — r e z id e n t v a n o re z id e n tla r
x a tti-haraka tini o 'r g a n a d i .
In d iv id la r o ' z i s t e ’m oli b o 'y ic h a
n aflilik 
m a k s im a lla s h tira d i 
deb 
t a h m in qilinadi, firm a la r foydani 
m a k s im a lla s h tir is h g a , d av lat esa 
aholi faro v o n lig in i t a ’m in l a s h g a
h a ra k a t qiladi d e b ta h m in qilinadi. 
I s t e 'm o l c h ila r naflilikni m a 'l u m
n e ’m a tla r 
i s t e 'm o li 
o 'rta s id a g i 
ta n lo v
a s o s id a yoki 
is te 'm o ln i 
v a q t b o 'y i c h a ta q s im la s h orqali 
m a k sim a lla sh tir a d i.
2. I q tisodiy a g e n tla r o ' z g u ruhi 
ta rk ib id a bir turdagi d e b ta h m in
qiladi y a ' n i bir xil, s h u n in g uchun 
ular b ir g a lik d a bir m a q -s a d y o ' l i -
d a h a r a k a t qiladi. Uy x o 'ja lik la ri, 
m ik r o iq tis o d d a g i 
kabi naflilikni 
m a k s m a l-l a s h ti ri s h g a h a r a k a t q i ­
ladi. B iro q qaysi n e ’m a tni tanlash 
k e ra k
e k a nligini 
m a k ro iq tis o d i-
y o td a m oh iy a tin i y o ' q o t a d i y a ’ni 
farqi 
y o ' q .
B u
y e r d a
faqat 
i s t e 'm o l v a j a m g ' a r i s h o ' rta s id a g i 
b o g 'l i q l i k o 'rg a n ila d i.
F irm ala r, 
ishlab ch iq a ru v c h ila r , 
f o y d a n i m a k s im a lla s h tir is h g a h a ­
rakat 
qiladi. 
B iroq 
b iz n e s n i n g
altern ativ (m u q o b il) 
m a q sad lari 
k o ' r i b
c h i q ilm a y d i. 
S h u n d a y
1 P r i n c i p l e s o f I x o n o m i c s . 6 I d i l i o n . N. O r e g o n M a n k i w . I S B N 13: 9 7 8 - 0 -
5 3 8 - 4 5 3 0 5 - 9 . U S A . 2 0 1 2 . ( ' e n g a g e L e a r n i n g . P a g e 4 9 2 .

---

b o 'l s a h am iq tisodiyot u m u m a n
o l g a n d a
r a q o b a t-la sh g a n
deb 
h iso b lan a d i.
2. 
A lo h id a
ta rm o q la r 
bozorini 
o 'r g a n a d i y a ’ni to v a r va x iz m at- 
la rning a l o h id a bozorla rni o ' r g a ­
nadi. B o z o r l a r bir-b irid an so tuv- 
ch ilar soni to v a rn i n g turi. raqoba t- 
la sh u v darajasi va b o s h q a x u su si- 
y a t la r bilan farq qiladi v a s h u n g a
m os r a v is h d a turli b o z o r la r ( m o ­
no p o liy a , o lig o p o liy a , m o n o p o l 
r a q o b a t b o zorlari) o T g a n a d i.
3. A g r e g a t la n g a n to v a r b o zo ri 
o ‘r ga-nila di. 
U n d a 
m a m la k a td a
ishlab ch iq a r ilg a n b a rc h a to v a rl a r
o ld i-so td i qilinadi d e b o 'rg a n ila d i.
B o z o r h a m m a
u ch u n
bir 
xil. 
U n in g to varini x u s u s iy sektor, 
d a v l a t sekto ri va c h e t el sekto ri 
iste’mol qiladi.
3. T a l a b hajm i, is hlab c h iqarish 
hajm i, defitsit v a p rofitsit n e ’m at- 
lar hajm i natural k o 'rs a t g i c h l a r d a
o ' l c h a n a d i y a ’ni son (ta. nafar, 
d o n a ) d a k o 'rs a tila d i. N a r x la r esa 
bir birlik to v a r m iq d o r ig a te n g
m i q d o r d a k o 'rs a til a d i.
4. M a k r o iq t is o d d a barc ha n e ' m a t -
lar hajm i pul k o 'rin i s h id a o ' l c h a ­
nadi. N a r x l a r in d e k s in in g o 'l c h o v
birligi y o ' q . Biroq, a g re g a tla n g a n
to v a r
b o z o r id a
talab, 
taklif, 
m u v o z a n a t m a vjud.
4. 
R e su rsla r
bozori 
ta rm o q
b o z o r iy a 'n i m e hnat, kapital, y e r
bozori sifatida keltiriladi. S h u n g a
m o s r a v is h d a u s h b u b o z o r la r bir- 
birid an m o n o p o ll a s h u v d ara jasig a 
k o T a farq qilishi m u m k i n .
5. Bu v e r d a asosiy b o z o r bu, 
m e h n a t bozoridir. T a k l i f k o ' r i n i ­
sh id a m a m la k a tn i n g ishchi kuchi 
m e h n a t
b o z o r ig a
o 'z i n i
t a k l i f
qiladi 
v a bu 
b o z o r d a r a q o b a t 
m a v ju d . Kapital bozori in vestitsi- 
y a g a t a 's i r etuvchi om il sifatid a 
k o ' r i b chiqiladi. Y e r bozori 
u m u m a n k o ' r i b ch iq ilm a y d i.
5. 
O d a t d a pul bozori, q im m atli 
q o g ' o z l a r bozori, c h e t el valyutasi 
o 'r g a n i l m a y d i .