N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

A PC =
‘ 
* 1 0 0
m
Bunda: APC— (average propensity to consume) iste’molga o'rtacha 
moyillik.
Ixtiyordagi daromaddagi ja m g 'a rish ulushini jam garishgao'rtacha 
moyillik deb ataladi, y a ’ni:
A P S = - * 100
/>/
Bunda: APS (average propensity to save) — ja m g 'a rm a g a
o 'rtach a moyillik.
Misol uchun, daromad darajasi 410, 430 va 530 shartli birlikka va 
iste'mol darajalari 405, 420 va 495 shartli birlik-ka teng bo'lgan 
holatlar uchun iste'm olga o 'rta c h a moyillikni hisoblaymiz, ya'ni:
A P S = (405 / 410) x 100 = 98, 7 8 % yoki 0,98;
A P S = (420 / 430) x 100 = 9 7 , 6 7 % y o k i 0,97;
A P S = (495 / 530) x 100 = 9 3 , 3 9 % ski 0,93 ga te n g .
Demak, bu misollardan ko'rinib turibdiki, ixtiyordagi daromadlar 
miqdori ko'pavib borishi bilan uning tarkibidagi iste’mol ulushi
1 х ь

---

kamayib va aksincha ja m g 'a r m a ulushi ko'payib boradi. Soliqlar 
to'langandan keyin qolgan darom adning bir qismi iste'mol qilinadi. 
ikkinchi qismi esa jam g 'arilad i, shu tufayli ham iste’molga va 
ja m g 'a rish g a о ‘rtacha moyillik yig'indisi 100% ga yoki koeffisient 
k o ‘rinishda 1 ga teng.
A P C + A P S = 1 0 0 % yoki 1.
Uy x o ‘jaliklari ixtiyoridagi barcha daromadlarining o ‘sgan qis- 
mini yo iste’mol qiladi. yoki jam g 'arad i.
Iste’moldagi o'zgarishlarning shu o'zgarishni keltirib chiqargan 
iste'mol daromad o ‘zgarishdagi ulushi iste’molga chegaralangan m o­
yillik deyiladi.
;//■< 
v 
1'
urn
ADI 
1)1, - I
)!,_,
B u y e rd a : MPC (marginal propensity to consum e) —
iste’molga chegaralangan moyillik. Yuqorida keltirilgan 1-jadval 
m a ’lumotlariga k o ‘ra ixtiyordagi daromad 410 sh.b.dan 430 sh.b.kacha 
oshgan holatda MPCni hisoblaymiz.
7:\C = 420 - 405 = 15;
ADI = 4 3 0 - 4 1 0 = 20;
M P C = 15/20 x 100 = 75%.
Bu shuni bildiradiki, daromad 100 % ga (yoki bir birlikka) 
o 'z g a rg a n d a iste'm ol 75 % (yoki 0.75)ga o 'zg arad i.
Jamg'arishdagi o'zgarishning iste'mol daromad o'zgarishdagi 
ulushi j a m g ‘arishga chegaralangan moyillik deyiladi.
Y a ’ni:
\ - s
\ir.S 
-
100
ADI 
D l - Dl
,_,
Bu yerda: MPS (marginal propensity to s a v e ) — ja m g 'a ris h g a
o'rtacha moyillik.
Yuqorida keltirilgan misolda:
A Dl = 4 3 0 - 410 = 20;
A S = 1 0 - 5 = 5;
MPS = 5/20 x 100 = 25% .
Shunday qilib, iste'm olga chegaralangan moyillik 0.75 ni tashkil 
etgan b o ’lsa. ja m g 'a r m a g a chegaralangan moyillik 0,25 ni tashkil 
etadi. Darom adning o ‘sgan qismi yoki iste'm olga, yoki j a m g 'a r m a g a
sarflanadi. Shu sababga k o 'ra iste’mol va ja m g 'a ris h g a o 'rtacha
187

---

moyillik 
ko'rsatkichlari 
yig'indisi 
100%ga 
yoki 
koeffisient 
ko'rinishida l g a t e n g b o 'l a d i 1.
M P C + M P S = 1 0 0 % y o k i 1.
M PC va MPS ancha barqaror k o Lrsatkichlar bo'lib. ju d a sekin 
o'zgarishga uchraydilar.
3. Investisiya va u n in g d in a m i k a s i n i belgilovchi o m illa r