Namangan davlat universiteti fizika-matematika fakulteti amaliy matematika kafedrasi

Imzoni generatsiya qilish algoritmi. Boshlang‘ich ma’lumotlar: _{ }- ma’lumot, berilgan parametrlar va maxfiy kalit. Natija: imzo -_{ }.
1) _{ } intervaldan tasodifiy _{ } soni olinadi, u maxfiy saqlanadi va imzo qo‘yilgandan keyin darhol yo‘qotiladi.
2) _{ } hisoblanadi.
3) Jo‘natilayotgan _{ } - ma’lumotning _{ } - xesh qiymati hisoblanadi.
4) Agar _{ } yoki _{ } bo‘lsa, u holda 1- qadamga o‘tilib, boshqa _{ } tanlanadi.
5) _{ } hisoblanadi, bu yerda maxfiy kalit _{ } faqat imzo qo‘yuvchining o‘zigagina ma’lum.
6) Agar _{ } bo‘lsa, u holda 1-qadamga boriladi.
7) _{ } ma’lumot imzosi - _{ } juftligidan iborat.
Imzoni tekshirish algoritmi. Boshlang‘ich ma’lumotlar: _{ } ma’lumot, berilgan parametrlar, imzoni tekshirish kaliti va _{ } ma’lumot imzosi. Natija: imzo haqiqiyligi yoki qalbakiligi haqidagi tasdiq.

1. 
   Agar _{ } shart bajarilmasa, u holda imzo qalbaki va imzoni tekshirish algoritmi tugatiladi. Bu shartlar bajarilsa keyingi qadamga o‘tiladi.
   
2. 
   _{ } hisoblanadi.
   
3. 
   _{ } hisoblanadi.
   
4. 
   _{ } hisoblanadi.
   
5. 
   _{ } hisoblanadi.
   
6. 
   _{ } hisoblanadi.
   
7. 
   Agar _{ } shart bajarilsa, u holda imzo haqiqiy, aks holda imzo qalbaki va imzoni tekshirish algoritmi tugatiladi.
   

ГОСТ Р 34.10-94 imzo algoritmining to‘g‘riligi. ГОСТ Р 34.10-94 elektron raqamli imzo generatsiyasi algoritmidan olingan r parametrning qsiymatini imzoni tekshirish algoritmidagi u parametr qiymati bilan tengligini ko‘rsatishimiz kerak.
Haqiqatan, u = (g_{ }y_{ } mod p)( mod q) =g^{sw mod q} . g^{x(q-r)w mod q} mod p mod q =
= g^{(s+xq-xr)w mod q} mod p mod q = g^{(xr+kH(M)+xq-xr)w mod q} mod p mod q =
= g^{(kH(M)+xq)w mod q} mod p mod q =
= g^{kH(M)w mod q} mod p . (g^q mod p)^{xw mod q} (mod q) =
= / (g^q mod p)=1 shartga ko‘ra, (g^q mod p)^{xw mod q} (mod q)=1 tenglik o‘rinli/=
= g^{kH(M)w mod q} mod p (mod q) = / w=H(M)^(q-2) mod q , 0<H(M)<q (q –tub) shartga va Eylera – Ferma teoremasiga ko‘ra H(M)^(q-2) mod q= H(M)^-1 ekanligi kelib chiqadi, shunga ko‘ra g ning darajasini kH(M)w=kH(M)H(M)^q-2mod q= kH(M)H(M)^-1=k kabi ifodalash mumkin / = g^k mod p (mod q) = r. Shunday qilib talab qilingan shart ko‘rsatildi.

III.Xulosa.

Zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalarining, ayniqsa internetning keng joriy qilinishi insoniyatga ko`plab imkoniyatlarni tuhfa qilmoqda.Ma`lumotlarga qaraganda ayni kunda dunyo bo`yicha internet xizmatidan muntazam foydalanuvchilar soni 300 milliondan oshib ketdi. e`tiborlisi shuki bu ko`rsatkich soniyalar ichida o`zgarib boryapti. Har ikki-uch daqiqada bir kishi ro`yxatdan o`tayotgani fikrimiz dalilidir. Yana bir hayratlinarli raqam, bir kunda 7 milliondan ortiq veb-sahifalar yaratilyapti. Internetning bu qadar ommalashuviga uning axborotni tez va arzon narxda etkazib berishi asosiy sabab bo`lmoqda. Pochta xizmati bilan taqqoslaganda ‘o`rgimchak to`ri’ning xizmati 720 barobar tez va 355 barobar arzondir.

Internetda axborotlarni matnli, audio, video, grafik ob`ektlar, baza ma`lumotlari,
dasturlar va boshqa ko`rinishda kuzatish mumkin. Mazkur xizmatga ulangan har qanday kishi istalgan vaqtda-kechasimi yo kunduzi, bir turdagi materiallar bilan bir necha marta tanishishi, tarmoqqa ma`lumotlar joylashtirishi, ularni ko`paytirishi mumkin.
Afsuski, zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalarining keng joriy qilinishi insoniyatga ko`plab imkoniyatlarni tuhfa etish barobarida, jamiyatga bir qator muammolar, xususan, kompyuter jinoyatchiligi va kiberterrorizm xavfini ham paydo qilmoqda. So`nggi kunlarda ommaviy axborot vositalarida kiberjinoyatchilik, kiberterrorizm singari yangi atamalarning tez – tez tilga olinayotgani bu borada insoniyat oldida jiddiy xavf paydo bo`layotganini anglatadi. Bu kabi jinoyatlar, eng avvalo kompyuterlar, kompyuter tarmoqlari va tizimlari ishiga noqonuniy aralashuv orqali ma`lumotlarni o`g’irlash, o`zlashtirish, o`zgartirish kabi harakatlarda namoyon bo`lmoqda. Shu sababli axborot xavfsizligini ta`minlashga e`tiborsizlik bilan qarashga haqqimiz yo`q. Axborot xavfsizligini ta`minlash kechiktirib bo`lmaydigan va barcha bilishi hamda o`rganishi bo`lgan muammo hisoblanadi. Bu muammoni echish uchun qadim davrlardan boshlab insonlar turli xil usul va
uslublardan foydalanishgan. Ushbu usul va uslublarni o`rganishgan, ularni
takomillashtirishgan hamda yangilarini yaratishgan. O`z vaqtida unumli qo`llanilgan musul va uslublarni unutmasligimiz hamda ularni o`rganish orqali yangilarini yaratishimizni davr taqoza qiladi. Axborot xavfsizligini ta`minlashning usullaridan biri kriptografiyadir. Shu sababli, yuqorida keltirilgan fikrga tayangan holda ushbu bitiruv malakaviy ishi,
‘Kriptografiya masalalarni yechishda bir tomonlama funksiyalardan foydalanish’
mavzusi bo`yicha biz axborot, axborotning jamiyatdagi o`rni, hozirgi axborot
kommunikatsiya texnologiyalari davrida elektron axborotlar, axborotlashgan
jamiyatda elektron hujjatlar hamda ularning harakati va ular xavfsizligini ta`minlash haqida fikrlarimizni keltirib o`tdik.Biz ushbu bitiruv malakaviy ishida ‘RSA usulida matnlarni shifrlash va deshifrlash dasturini yaratish’ mavzusi bo`yicha axborot asrida eng muhim masalalar hisoblangan ‘Axborotlashgan jamiyatda elektron hujjatlar’ ga tavsif bergach ‘Axborot xavfsizligi va axborot urushlari’, ‘Axborotlar xavfsizligi tushunchalari va himoya tizimlari’ hamda ‘Kriptografiya – maxfiy xabarning ma`nosini yashirish’ masalalariga to`xtalib o`tdik. Keyin esa kriptografiya haqida qisqacha ma`lumot berilgandan so`ng bevosita Simmetrik va nosimmetrik usulida matnlarni shifrlash va deshifrlash haqidagi tavsiflarimizni keltirdik hamda mutanosib dasturlarni tuzdik. Dastur DELPHI tilida yaratildi.