Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi analitik kimyo


Cho’kma hosil bo’lishi va uning erishi bilan EK orasidagi bog’lanish



Yüklə 393,13 Kb.
səhifə6/13
tarix02.01.2022
ölçüsü393,13 Kb.
#42293
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
II va III kationlar guruhi

Cho’kma hosil bo’lishi va uning erishi bilan EK orasidagi bog’lanish.

Eruvchanlik kupaytmasi koidasidan foydalanib tuyinmagan, tuyingan o’ta tuyingan eritmalarda sodir bo’ladigan jarayonlarning moxiyatini to’liq tushunish mumkin. Eruvchanlik kupaytmasiga asoslanib, biror to’zning tuyinmagan eritmasini tuyingan eritmaga va xatto o’ta tuyingan eritmaga aylanishini nazariy jixatdan izoxlash mumkin. Buning uchun shu eritmaga u bilan umumiy ionga ega bo’lgan boshka elektrolit qo’shish lozim.

Masalan СаSO4 ning tuyinmagan eritmasiga СаCI2 qo’shish tufayli Са2+ ionlarining kontsentratsiyasi oshirilsa, u holda eritmada erkin ionlar kontsentratsiyasi EKСаSO4 dan katta bo’lib qoladi. Eritma tuyinmagan eritmadan tuyingan eritmaga, so’ng esa o’ta tuyingan eritmaga aylanadi va СаSO4 cho’kmasi hosil bo’ladi. Eritmada Са2+ va SO 2-4 ionlarining kontsentratsiyalari kupaytmasi EKСаSO4 qiymatiga teng bo’lguncha cho’kish davom etadi.

[Са2+] • [SO2-4] < EKСаSO4 bo’lganda tuyinmagan eritma bo’lsa, bu holda cho’kma hosil bo’lmaydi. [Са2+] • [SO2-4] = EKСаSO4 bo’lganda tuyingan eritmaga egamiz : cho’kmadagi to’z bilan eritmadagi to’z orasida dinamiq muvozanat qaror topadi. [Са2+] • [SO2-4] >EKСаSO4 bo’lganda o’ta tuyingan eritmaga egamiz; bu holda cho’kma hosil bo’lishi tezligi 2 erish tezligi 1 dan katta.



2 > 1

SHunday qilib, xar qanday kiyin eriydigan elektrolit uning eritmasidagi ionlar kontsentratsiyasi kupaytmasi ayni temperaturadagi EK qiymatidan katta bo’lgandagina elektrolit cho’kmaga tushadi.

O’xshash tarkibli tuzlarning EK qiymatlari ma‘lum bo’lsa, ularning cho’kmaga tushish ketma-ketligini oldindan aytib berish mumkin.

Masalan , Ва2+, Sr2+, Ca2+ kationlari sulfatlari cho’kmaga tushish tartibi shundayki, avval . BaSO4 va oxirida СаSO4 cho’kmaga tushadi.

chunki

EKBaSO4 = 9,9 • 10-11 < EKSrSO4 = 3,6• 10-7< EKСаSO4 = 6,62 •10-5



Bu konuniyatni tarkibi xar-xil bo’lgan tuzlar uchun qo’llash mumkin emas. Masalan : ЭКAgCI > ЭКAgCrO4 bo’lishiga qaramasdan kumush xlorid tuzining eruvchanligi AgCrO4 ning eruvchanligidan kam.

Suvda kiyin eriydigan elektrolit cho’kmasini eritish uchun shu cho’kmaga cho’kma ionlaridan birini bog’lay oladigan boshka elektrolit qo’shish kerak. Shu sababli magniy gidroksid Mg(OH)2 cho’kmasi va magniyning asosli tuzlari ammoniy tuzlari mavjud bo’lgan muhitda erib ketadi.magniy gidroksid uchun quyidagi muvozanat holati mavjud

Mg(OH)2 ↔ Mg2+ + OH-

CHo’kma eritma

Bu geterogen sistemaga NH4CI eritmasidan qo’shilganda NH+4 ionlari ОН- ionlarini bog’laydi va kam dissotsiylanadigan NH4ОН molekulalarini hosil qiladi. Buning natijasida erkin ionlar kontsentratsiyalarining kupaytmasi

[Mg2+] [OH-]2 < EKMg(OH)2 bo’lib qoladi, ya‘ni tuyingan eritma tuyinmagan eritmaga aylanadi. Natijada Mg(ОН)2 cho’kmasi eritmaga o’tadi. Erish protsessi

[Mg2+] [OH-]2 = ЭКMg(OH)2

bo’lguncha davom etadi.

Odatda cho’kmaning erish tezligi o’zi bilan bir xil (ya‘ni umumiy) ionlari bo’lmagan boshka yaxshi eriydigan elektrolitlar ishtirokida ortib ketadi. Masalan : BaSO4, SrSO4 va CaSO4 cho’kmalarining eruvchanligi NaCI, KCI, NaNO3, KNO3 tuzlari sezilarli darajada orttiradi.

Masalan , 1l eritmadagi BaSO4 tuzining eruvchanligi 1,05.10-5 mol/l ga teng : SHu eritmaga 0,1 mol KNO3 tuzi qo’shilsa, BaSO4 ning eruvchanligi 2,3 . 10-5 mol/l ga yetadi. Demak, qo’shilgan KNO3 tuzi va BaSO4 ning eruvchanligini taxminan 2,2 marta oshiradi.

Bunda qo’shiladigan to’zning kontsentratsiyasi kancha katta bo’lsa, eruvchanlik shuncha kuprok ortadi. bu xodisa to’z effekti deb ataladi.

Elektrolit (Са SO4) eruvchanligining boshqa tuzlar qo’shilganda ortishini eruvchanlik kupaytmasining oddiy tenglamasidan foydalanib tushintirishmumkin emas, bu yerda ionlarning aktivligidan foydalanish kerak.


АСа2+ аSO2-4 = ЭКСаSO4

yoki [Ca2+] fCa2+ [ SO 2-4] f SO 2-4 = ЭКСаSO4

bu yerda : a- ionlarning aktivligi.

f - ionlarning aktivlik koeffitsienti

aktivlik va kontsentratsiya orasidagi bog’lanish

а = f с formo’la bilan ifodalanadi.

SHuni esda to’tish kerakki, eruvchanlik kupaytmasi qoidasini fakat suvdagieruvchanligi 0,01 mol/l dan oshmaydigan , kiyin eriydigan elektrolitlar uchun qo’llash mumkin.


Yüklə 393,13 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin