Narxning mohiyati va shakllanish xususiyati

Narxning mohiyati va shakllanish xususiyati

Bajardi: Kamilov Abrorbek

Tekshirdi: Nargiza Bababekova

.

Narx
-real bozor iqtisodiyoti sharoitida tovar va xizmatlarning ijtimoiy qiymati va ijtimoiy nafliligining puldagi ifodasidir.

NARX- bozor mexanizimining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. U oʻzining vazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amal qilishiga, bozor muvozanatining taʼminlanishiga, milliy daromadning iqtisodiyot turli tarmoq va sohalari, xoʻjalik yurituvchi subʼektlari boʻyicha taqsimlanishiga, aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi. Shuningdek, u ishlab chiqaruvchilarni ragʻbatlantirib, sogʻlom raqobat muhitining yaratilishiga katta taʼsir koʻrsatadi

• NARX- bozor mexanizimining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. U oʻzining vazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amal qilishiga, bozor muvozanatining taʼminlanishiga, milliy daromadning iqtisodiyot turli tarmoq va sohalari, xoʻjalik yurituvchi subʼektlari boʻyicha taqsimlanishiga, aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi. Shuningdek, u ishlab chiqaruvchilarni ragʻbatlantirib, sogʻlom raqobat muhitining yaratilishiga katta taʼsir koʻrsatadi

Narxga tasir qiluvchi omillar

1

• Tovar ishlab chiqarishning ijtimoiy zaruriy sarflari ( qiymat)

2

• Turli xil soliqlar

3

• Talab va Taklif nisbatlari

4

• Tovar yoki xizmatning nafliligi

5

• Davlatning iqtisodiy siyosati

6

• Raqobat kurashlari

7

• Pulning qadr-qimmati

Narx quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi

Muvozanatlikni taminlash vazifasi
Qiymat va naflilikni o`lchash vazifasi
Tartibga solish vazifasi
Ijtimoiy himoya vazifasi
Raqobat vositasi vazifasi

Narxlarning turlari

1

• Ulgurchi narx

2

• Shartnoma narxi

3

• Chakana narx

4

• Chegaralangan narx

5

• Dotatsiyalangan narx

6

• Demping narx

7

• Nufuzli narx

8

• Qat`iy narx

9

• O`zgaruvchan narx

10

• Erkin bozor narxi

Bozor ko`lami bo`yicha narx turlari

Hududiy
(mintaqaviy)
Milliy
Xalqaro narxlar

Narxlarni erkinlashtirish- iqtisodiy isloxotlarning eng asosiy yo`nalishlaridan biri bo`lib, islohotlarning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari ko`p jihatdan shu muammoning hal etilishiga bog`liq bo`ladi

Narxlar quyidagi yo`llar bilan erkinlashtiriladi
a) Narxlarni birdaniga yoki “esankiratadigan” tarzda qo`yib yuborish
b) Narxlarning o`sishini sun`iy ravishda to`xtatib qo`yish
c) Narxni davlat tomonidan boshqarish va nazorat qilishni ma`lum darajada saqlab qolish

Narxlarni erkinlashtirish bosqichlari

1992 yilning boshida

• Narxlarni erkinlashtirishning birinchi bosqichi

1993 yil

• Narxlarni erkinlashtirishning keying bosqichi

1994 yil oktyabr-noyabr

• Narxlarni erkinlashtirishning navbatdagi bosqichi