Naviy zarar miqdorini aniqlashda ayb kategoriyasining ahamiyati

aybdorlik darajasini va boshqa eʼtiborga molik holatlarni hisobga oladi. Sud 
shuningdek, zarar ko'rgan fuqaroning individual xususiyatlari bilan bog'liq jismoniy 
va ma'naviy azob-uqubatlar darajasini ham hisobga olishi kerak”. Bundan tashqari 
Federatsiya kodeksida ham zarar yetkazgan shaxsning aybidan qat’iy nazar 
ma’naviy zararni qoplashi kerak bo’lgan holatlar keltirilgan va u holatlar biznining 
kodeksdagi zarar yetkazuvchining aybliligidan qat’iy nazar ma’naviy zararni 
qoplashi kerakligi haqidagi qoidalar bilan bir-hil deyishimiz mumkin.
Bundan tashqari Yevropaning “Humanities & Social Sciences Reviews” 
nashrida chop etilgan mualliflar jamoasining “
COMPENSATION OF MORAL 
DAMAGE IN RUSSIA AND THE ANGLOSAXON LEGAL SYSTEM COUNTRIES” ya’ni 
“ROSSIYA VA ANGLO-SAKSON HUQUQ TIZIMI DAVLATLARIDA 
MA'NAVIY ZARAR KOMPENSASSIYASI” nomli maqolasida ham ma’naviy 
zarar haqida davlatlarning huquq tizimiga solishtirma ma’lumotlar keltirilgan. 

---

Ushbu manbaada shunday fikrlar ilgari surilgan, ya’ni anglo-sakson huquq tizimida 
ma’naviy zararni undirish huquqi agar shaxsning ehtyorsizligi tufayli zarar 
yetkazilgan bo’lsa kam hollarda yuzaga kelishi mumkinligi haqida aytilgan. Ammo 
shaxsning sha’ni, obo’si haqidagi nohaq fikrlar boshqa shaxslarga tarqatish, 
namoyish qilish orqali ma’naviy zarar yetkazilsa uni undirish huquqi qat’iyan 
yuzaga kelishligi aytilgan.
Ma’naviy zararni undirishdagi qonunchiligimizdagi normalarni qo’llanilishi 
haqidagi sud ishlaridan na’munalarni o’rganadigan bo’lsak, jumladan 2022-yil 
fuqarolik ishlari bo’yicha Forish tuman sudida 2-1305-2212/1091-sonli fuqarolik 
ishini ko’rishda, fuqaro A fuqaro Bga nisbatdan dehqon bozori ro’parasida haqoratli 
so’zlar bilan haqoratlagan va bu holat birnecha marotaba takrorlangan va shundan 
so’ng, fuqaro B ma’naviy zararni undirishni so’rab sudga murojaat qilgan. Ma’naviy 
zarar sifatida fuqaro B yetti million so’m so’ragan. Shunda sud ishni o’rganib,