Navoiy davlat konchilik instituti ashurova n. B. Atamuradov sh

 
 
 
 
8.1-rasm. Тannarxni pasaytirishning asosiy yo’nalishlari. 
Masala:
Bazis davrida korxonada tovar mahsulotining tannarxi 400,0 mln. 
so’mni tashkil etdi. Hisobot davrida mehnat unumdorligini 7%ga va o’rtacha ish 
haqini 5%ga oshirish ko’zda tutilgan. Doimiy xarajatlar miqdori o’zgarmas 
sharoitda ishlab chiqarish hajmi 9%ga oshadi. Mahsulot tannarxida ish haqi - 23%ni, 
doimiy xarajatlar - 20% ni tashkil etagan bo’lsa, tannarxning necha foizga 
pasayganligini va keltirilgan omillar ta’sirida qilingan tejam hajmini aniqlash talab 
etiladi.
 
Yechim: 
1. Mehnat unumdorligining oshishi va ish haqining oshishi hisobiga mahsulot 
tannarxining pasayishi: 

U
ish haq. rej.
1,05
 

S
rejt
=(1- —————) 

 D
rej
=(1- ———) 

 23%=0,46% 
U
rej
1,07
 
Tannarxni pasaytirishning asosiy 
yo‘nalishlari 
Import qilinadigan resurslar 
narxlarini qayta ko‘rib chiqish va 
pasaytirish 
Materiallar sarfi me'yorlarini
pasaytirish 
Mahalliy xomashyo va 
materiallardan foydalanish 
darajasini oshirish 
Mahsulotlar ishlab chiqarish 
texnologiyasini takomillashtirish 
Foydalanilmayotgan ishlab 
chiqarish quvvatlarni 
konservatsiya qilish 
Ma'muriy boshqaruv xodimlari 
sonini qisqartirish 

---

153 
2. Doimiy xarajatlar o’zgarmagan holda ishlab chiqarish hajmining oshishi 
natijasida mahsulot tannarxining pasayishi: 
U
i/ch.r.
1
 

S
o.t
=(1- ———) 

 D
rej
=(1- ———) 

 20%=1,6% 
U
i/ch.x.
1,09
 
 
 
3. Ikkala omil ta’siri natijasida mahsulot tannarxining pasayishi:

0,46%+1,6%=2,06%. 
 
 
4. Mahsulot tannarxining pasayishi natijasida erishilgan tejam: 
400,0 x 2,06 
E= ———————=8,24 mln.so’m. 
100