Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti konchilik fakulteti

1 – Usul. Geometrik usul. Yechish: (2a-rasm) P yukni muvozanatini qaraymiz. Vertikal pastga yo`nalgan.Bu erda bog`lanish ip AB yo`nalishda Q kuch blok orqal osilgan. Masalani geometric usulda yechamiz. P yuk uch kuch ta`sirida muvozanatda turibdi? Shuning uchun bu kuchlarga qurilgan kuch uchburchagi yopiq bo`lishi kerak. Kuch uchburchagidan sinuslar teoremasiga asosan.


2a-rasm 2b-rasm

2 - Usul. Analitik usul. Masalani analitik usulda yechamiz (2b-rasm). Koordinata o`qlarini yo`naltiramiz va uchrashuvchi kuchlar sistemasi uchun analitik muvozanat shartlarini tuzami.P yukning muvozanat tenglamalari skalyar ko`rinishda quyidagicha bo`ladi.

Bu tenglamalardan quyidagi natijalarga kelamiz. Javob: T=122 N; P=137N.

Tajribani olib borish tartibi

Tajriba TMt-01M qurilmasida amalga oshiriladi (2.-rasm).

Q urilma diagrammasi

Qurilmada 1moddiy jism ga- (model), faol uchrashuvchi kuchlar tizimi yuklanadi. Natijada paydo bo`lgan kuchni muvozanatlash uchun faol kuchlar, natijada paydo bo'ladigan kuchni muvozanatlashda kuchlar yo'nalishini aniqlash uchun daraja shkalasi 2.


Amaliy qism
Qurilmalar va jihozlar: tajriba qurilmasi TMt - 01, o`lchangan yuklar hammomning har biri 0,1; 0,2; 0,5 kg.Ish TMt - 01 maxsus laboratoriya qurilmasida olib boriladi
(1.5-rasm) Qurilma 1 nomli asos rama, 2 silindrik sharnir 3 vintga yordamida biriktirilgan. Asosga mahkamlangan. Ramaga 4 rolik yordamida 10 ta qo`zg`aluvchi blok ramaga mahkamlangan. Qurimmaning markaziy qismida 5 tekshirish moslamasi joylashgan. Moslama tarelkasi 6 prijinaga qo`zg`almas trancportir va qo`zqaluvchi disk yordamida bog`langan. Markazda joylashgan 7 panja 8 kapron trosga mahkamlangan. Neylon kabellarni ulash uchun qaysi 7 barmoq o'rnatilgan. 8. Kabellarga og'irligi 10 bo'lgan ilmoqlar 9 kamarga bog'langan. 9 va 10 yuk kapron trosga boq`langan.



Ish tartibi

1. Uchrashuvchi kuchlarning tekis tizimini o'rnating: Fi, ai.

2. qurilma jihozlari bilan tanishib chiqing va ishlang
uni.
3. qurilmani tekis, gorizontal joyga qo'ying.
4. Vizual tekshirish moslamasini mos keladigan qilib sozlang
harakatlanuvchi diskni transporter va gayka yordamida moslikni tekshiring.
5. Modelga uchrashuvchi kuchlarning berilgan tizimini yuklang.
6. Modelga muvozanatlashuvchi kuchni yuklang
a. suspenziya ipini + 180 ° burchak ostida yo'naltiring.
b. Saqlash pimlarini olib tashlang.
7. Modelning yordamchi tizimga nisbatan harakatini koordinata o'qlari
kuzating
8. Agar modelning siljishi ± 0,5 mm dan oshmasa har bir o'qi, teoremaning tajriba to`g`ri o`tkazilgan bo`ladi. Aks holda, hisob-kitoblarning to'g'riligini tekshiring va
tajribani takrorlang.

Nazorat savollari

1. Qaysi tizim ushrashuvchi kuchlarning tekis tizimi deb ataladi?

2. Qaysi kuchlar tizimi berilgan kuchga teng deyiladi?
3. Qanday kuch teng ta`sir etuvchi deyiladi?
4. Qanday kuch muvozanatlovchi kuch deyiladi?
5. Tekis uchrashuvchi kuchlar tizimning geometrik muvozanat holati qanday?
6. Tekis uchrashuvchi kuchlar sistemasi muvozanatining analitik sharti qanday?
7. Teng ta`sir etuvchi grafik usulda qanday aniqlash mumkin?
8. Teng ta`sir etuvchini analitik usulda qanday aniqlash mumkin?
10. Teng ta`sir etuvchining yo'nalishini qanday aniqlash mumkin