Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti "tasdiqlayman"

60720700 - «Texnologik mashinalar va jihozlar (tarmoqlar boʻyicha)» 
 
Foydali qazilmalarni qisqa kon-geologik va kon-texnik tasniflari hamda ularni 
fizik-mexanik xususiyatlari. Kon korxonalarida qoʻllaniladigan kon mashinalarini 
bajarayotgan ishlariga qarab texnologik belgilari. Kon mashinalarining ishlash sharoitlari 
va hayot faoliyatini himoya qilish. Togʻ jinslarining buzish uslublari. Togʻ jinslarining 
mexanik xususiyatlarini energetik koʻrsatkichlari. 
Togʻ jinslarini mexanik uslub bilan buzishning asosiy qonuniyatlari. Koʻmirni 
qirqish jarayoni. 
Rezeslarga qarshilik kuchini aniqlash. Kesik, uni shakli va elementlari. Kon 
mashinalarini qirquvchi elementlari. Rezes elementlari va geometrik oʻlchamlari.
Rezeslarni kon mashinalarini ishchi organlariga oʻrnatish uslublari. 
Yer osti burgʻulash mashinalari, kon parmalari, perforatorlar. Ularning turlari, 
konstruksiyasi, ishchi organlari, ishlatilish koʻlami. Yer osti burgʻulash qurilmalari va 
stanoklari. Ularning tuzilishi va ishlash prinsipi
Burgʻulash mashinalari. Burgʻulash mashinalarini rivojlanish tarixi, ularni turlari, 
burgʻulash uslublari, asosiy qismlari va unumdorligi. Aylanib burgʻulovchi mashinalar. 
Ularni turlari, asosiy qismlari, qoʻllash omillari. Ishchi organlarini uzatish uslublari. 
Aylanib burgʻulovchi mashinalarga qoʻyiladigan maxsus talab va hayot faoliyati 
xavfsizligini taʼminlash 
Yer osti qazish mashinalari. Ularning tasnifi, ishlatish omillari, texnologik 
sxemalari, asosiy qismlari. Foydali qazilma qazib oluvchi mashina va kombaynlar. Ularni 
turlari, asosiy qismlari, ishlatish omillari, sxemalari. Kombaynlarni ishchi organlari va 
unumdorligi. Foydali qazilmani qazib oluvchi kompleks va agregatlar. Ularni turlari, 
asosiy qismlari va qoʻllash omillari. Qirgʻich qurilmalari. Ularni turlari, asosiy qismlari, 
sxemalari va unumdorligini, yuritmasini quvvatini aniqlash. 
Yuklash mashinalarini qoʻllash omillari, asosiy turlari, ishlash prinsiplari, asosiy 
qismlari, ishchi organlari va hisoblash asoslari. Yuklash mashinalarini ishlatish va hayot 
faoliyati xavfsizligi. Ochiq konlarda ishlatiluvchi yuklash mashinalari, turlari va 
ishlatilish koʻlami. 
Yer osti qazish va yuklash mashinalarini ishlatish omillari, ularni turlari, asosiy 
qismlari. Unumdorligi va hayot faoliyati xavfsizligi. 

---

Burgʻulash stanoklari ish bajaruvchi organlari va mexanizmlari turlari va ishlatilish 
koʻlami. Ochiq kon burggʻulash stanoklari keskichlari, turlari va konstruksiyasi. 
Burgʻulash stanoklari texnik tavsiflari. 
Ekskavatorlar sinflari. Ularning parametrlari. Ekskavatorlar ishchi mexanizmlari 
va asosiy organlari. 
Bir choʻmichli ekskavatorlar. Turlari, konstruksiyasi va ishlatilish koʻlami. Toʻgʻri 
lopata va teskari lopata. Draglaynlar va gidravlik ekskavatorlar. Ularning turlari, texnik 
koʻrsatgichlari va ishlatilish koʻlami Koʻp choʻmichli ekskavatorlar. Ularning sinflari, 
turlari. Koʻp choʻmichli ekskavatorlarni ishlatish omillari. Ularni ishlatishning kon-
gyeologik va kon-texnik sharoitlari. Rotorli ekskavatorlar. Zanjirli ekskavatorlar. 
Ularning turlari, konstruksiyasi, ishchi parametrlari va ishlatilishi. 
Buldozerlar, skreperlar, yumshatgichlar, ularni qoʻllash omillari, asosiy turlari, 
qismlari va ishlatilish koʻlami. 
Ochiq kon gidromexanizatsiya vositalari. Zemsnaryad va draglar, ularning turlari, 
konstruksiyasi va ishlatish omillari. 
Gidrouslub bilan qazib olish uslubini qoʻllash omillari. Uskunalarning asosiy 
sxemalari, elementlari. Gidromonitorlar, uning asosiy qismlari va oʻlchamlari, hisoblash 
asoslari. Maxsus nasoslar, taʼminlovchilar va boshqa uskunalarning turlari, ishlash 
prinsiplari. Ishlatish va hayot faoliyati xavfsizligi. 
Kon transporti vazifalari. Konchilik korxonalarida ishlatiladigan transport 
mashinalari turlari. Turli hil transport mashinalarining ishlatilish sharoitlari, qoʻllash 
sohalari, texnik – iqtisodiy koʻrsatkichlari. Transport mashinalarning ishlatish sharoitlari, 
qoʻllash sohalari, texnik-iqtisodiy koʻrsatkichlari. Transport mashinalarining umumiy 
tasnifi.
Transport mashinalari nazariyasi asoslari: unumdorlik, unumdorlikni aniqlash. 
Uzluksiz xarakatlanuvchi qurilmalar. Davriy harakatlanuvchi qurilmalar. Transport 
mashinalari elementlari. Yuk tortuvchi va koʻtaruvchi organlari. Transport mashinalari 
yurituvchi organlari. Transport mashinalarida paydo boʻladigan qarshiliklar toʻgʻrisida 
tushuncha. Toʻgʻri va egri chiziqli uchastkalardagi qarashilik. Tortish kuchini uzatish 
nazariyasi. Ilashish hisobiga tortish kuchini uzatish. Egiluvchan tortish organli transport 
qurilmalarida qarshilik kuchi va quvvatini aniqlash. Umumiy tortish kuchi.
Konveyer transporti toʻgʻrisida umumiy maʼlumotlar. Konveyerlar sinflanishi va 
ishlatilish koʻlami. Konveyerlarning umumiy tuzilishi. Shaxta va karyerlar konveyerlar 
sxemasi. Foydali qazilmalarni qazib olishning uzluksiz texnologiyasini rivojlantirishda 
konveyer transportining oʻrni. 

---

Umumiy tuzilishi va qoʻllanilishi. Ishlash prinsipi. Kurakli konveyerlar tasnifi. 
Kurakli konveyerlarning afzalliklari va kamilliklari, ularga qoʻyiladigan talablar.
Turlari. Umumiy hisoblash, tortuvchi zanjirning tarangligini va yuritkich quvvatini 
aniqlash. 
Umumiy tavsifi, tuzilishi va qoʻllanilishi. Plastinali konveyerlar tasnifi. Ishlatish 
sharoitlari. Texnik-iqtisodiy samaradorligi.
Umumiy maʼlumotlar va Oʻzbekiston konchilik korxonalarida qoʻllanilishi. 
Umumiy tuzilishi va qoʻllanilishi. Tasmali konveyer konstruksiyasining asosiy 
elementlari: tasma, tayanch konstruksiyalar va rolik tayanchlari, taranglash va yuritish
stansiyalari. Konveyerlarni yigʻishga va ekspluatatsiya qilishga qoʻyiladigan talablar. 
Tasmali konveyerni umumiy hisoblash. Unumdorligi va tasma eni. Tasmani 
mustaxkamlikka 
hisoblash. 
Yuritmasi 
quvvatini 
aniqlash. 
Konveyerlarni
takomillashtirish va ularni rivojlanish yoʻnalishlari. 
Tuzilishi va ishlatilish koʻlami. Katta qiyaliklarda ishlatiluvchi konveyerlar. Katta 
yuk boʻlaklari uchun ishlatiladigan konveyerlar. Ularning turlari va ishlatilishi. 
Temir yoʻllarning asosiy parametrlari, ularning tuzilishi, trassasi yoʻlning egri 
chizikli qismini tuzilishi. Temir izlarni qayta oʻrnatish va surishda qoʻllaniladigan 
jihozlar.
Yer osti konlarida qoʻllaniladigan vagonetkalar. Ularning tasnifi va tavsifi, asosiy 
parametrlari, konstruktiv jihatlari. Ochiq konlarda ishlatiladigan vagonlar. Ularning 
tuzilishi, asosiy oʻlchamlari va ishlatilishi.
Yer osti va karyerlarda qoʻllaniladigan lokomotivlar. Ularning tasnifi va tavsifi, 
asosiy parametrlari. Lokomotivlariga qoʻyiladigan talablar. Elektrovoz turlari, tortuvchi 
dvigatellar tavsifi. elektrovozlarni boshqarish sxemalari va ularni ishlash rejimi. 
Lokomotivlarning boshqa turlari (teplovoz, vozduxovoz, dizelevoz, girovoz), karyerlarda 
qoʻllaniladigan tortuvchi agregatlar, ularning asosiy tavsiflari. Lokomotivlarning 
takomillashtirish va rivojlanish yoʻnalishlari.
Tortish va tormozlash kuchlari. Dvigatellarni qizishga tekshirish. Tormoz 
vositalarini tekshirish. Temir yoʻl transportining ekspluatatsion hisoblari. Temir yoʻl 
transportini loyihalash. Karyerlarda dasturlashtirilgan boshqaruv tizimini rivojlantirish 
istiqbollari. 
Karyerlarda avtomobil yoʻllarini rivojlanish sxemalari va ularni tuzilishi. 
Avtomobil yoʻllari tasnifi. Karyer avtomobil yoʻllaridan foydalanishni va ularni 
taʼmirlashni tashkil qilish.

---

Karyer 
a
vtosamosvallari turlari. Tuzilishi va asosiy qismlari. Kuzovi 
konstruksiyasi, yurish qismlari, gidromexanik va elektromexanik transmissiya. 
Avtomobil transportini ekspluatatsiyasi, dispecherlik aloqasi, signalizatsiya, xavfsizlik 
qoidalari talablari. Taʼmirlash, taʼmirlash turlari. Taʼmirlashni tashkil qilish. Karyer 
avtotransportini hisoblash. Avtomobil yoʻli trassasini loyihalash. Avtotransport turini 
tanlash. Hisoblash hususiyatlari. Dinamik faktor. Yonilgʻi, moylar va zahira qismlar 
sarfi. 
Umumiy maʼlumotlar. Qoʻllash sohalari. Material zarrachalarining muxitda 
xarakatlanish sharti. Gidro–pnevmotransport sxemalari va ularni qoʻllash sharoitlari. 
Quvr diametri va dvigatel quvvatini hisoblash. Transport mashinalarining boshqa turlari. 

---