Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

13.5. Innovatsion tadqiqot loyihalari va ularning natijalarini prognozlash.

Ilmiy texnika taraqqiyotining bosqichlarini tahlil qilish, ularni bir biridan farqi va vazifalarini aniqlab beradi. Ular nafaqat maqsadi balki faoliyati ko‘rsatgichlari mohiyati bilan ham farqlanib turadi.

Ilmiy texnika taraqqiyotini har bir bosqichini prognozlashda quyidagicha ketma-ketlikka amal qilinishi lozim: fundamental va amaliy tadqiqotlarni prognozlashda tizimli tahlil va sintez usulidan, ekpert baholash usulidan, ssenariylardan, “maqsadlar daraxti”ni tuzishdan, morfologik tahlillardan foydalanish kerak. Bu muammolarni bir tizimga keltirish, qarorlarni maqsadli natijalarini topish, ko‘p sonli baholash variantlarini tuzish, tadqiqotning eng maqbul yo‘nalishini tanlash va boshqa bir qator imkoniyatlar yaratadi. Bu bosqichda ma’lumotlarning yetarli bo‘lmaganli sababli statistik usullardan foydalanish qiyinchilik tug‘dirishi mumkin va prognozlashtirilayotgan jarayon qanday xususiyatga ega ekanligini aniqlash qiyin bo‘ladi. Ushbu holatda bevosita ekspert usullaridan keng foydalanilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
I shlanmalarni prognozlash. Bu bosqichni prognozlashda, iste’mol hajmini aniqlash, shu jumladan tarmoqlar aro balans usulidan ham foydalaniladi. Yangi mahsulotning texnik iqtisodiy ko‘rsatgichlarini prognozlashda ektropolyatsiya, petentni hujjatlashtirish va ilmiy texnika axborot tahlili, ekspert baholash usullari kombinatsiyasi usullaridan foydalaniladi. ishlab chiqarish jarayoniga tayyorlov, seriyali ishlab chiqarish va ekpluatatsiya bosqichlarini prognozlashda ekspert baholash usulidan, ekstropolyatsiya usulidan, omillar tahlilidan, imitatsion usulidan foydalaniladi. Bu bosqichni prognozlashdi, balanslashtirilgan hisob kitoblar tizimi asosiy o‘rinda turadi. Uning tarkibiy qismi quyidagilar iborat: iste’mol qilinadigan va jamg‘ariladigan mahsulotlarning ishlab chiqarish balansi; milliy daromadning taqsimlanishi va ishlatilishi bo‘yicha ishlab chiqarish balansi; ishlab chiqarish tarmoqlar aro balansi va mahsulotlarning taqsimlanishi; mehnat resurslar balansi; asosiy fonlar balansi; ishlab chiqarish quvvati balansi; umumiy moddiy va asosiy turdagi mahsulotlar balansi; moliviy balanslar; barcha turdagi resurslar va me’yorlari.