Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti

Kompyuter modelidan foydalanish

Ilmiy izlanishlarning yangi usuli sifatida kompyuter modellashtirish va hisoblash tajribasi matematik modellarni yaratishda ishlatiladigan matematik apparatlarni takomillashtirishga imkon beradi, matematik usullardan foydalangan holda matematik modellarni takomillashtirish, murakkablashtirishga imkon beradi.

Hisoblash eksperimentini o‘tkazish uchun eng istiqbolli narsa, bu bizning davrimizning yirik ilmiy, texnik va ijtimoiy-iqtisodiy muammolarini hal qilishda, masalan, atom elektr stantsiyalari uchun reaktorlarni loyihalashda, to‘g‘onlar va gidroelektrostantsiyalarni, magnitogidrodinamik energiya konvertorlarini loyihalashda va iqtisodiyot sohasida, sanoat uchun muvozanatli rejani tuzishda, mintaqa, mamlakat uchun va boshqalar.

XULOSA

Xulosa qilib shuni takidlash mumkinki kompyuterni modellashtirish va hisoblash tajribasi “matematik bo‘lmagan” ob‘ektni o‘rganishni matematik masalani yechishga kamaytirishga imkon beradi. Bu uni o‘rganish uchun kuchli hisoblash texnologiyalari bilan birgalikda rivojlangan matematik apparatdan foydalanish imkoniyatini ochib beradi.Bu matematik va kompyuterlardan real dunyo qonunlarini tushunish va ulardan amaliyotda foydalanish uchun asosdir.
Hozirgi kunda kompyuterli modellashtirish jarayoni juda ham katta ahamiyatga ega. Kompyuterli modellashtirish harbiy sohada, tibbiyot sohasida, ta’lim sohalarida keng foydalaniladi. Intellektual tizimlarni yaratishda asosiy omil kompyuterli modellashtirish hisoblanadi. Sun‘iy intellekt ilmiy-texnik, iqtisodiyot, tibbiyot va boshqa sohalarda ham shiddat bilan rivojlanib bormoqda. Sun‘iy intellekt asosida yaratilgan tizimlar hamda texnologiyalar dunyo ahlini hayratga solmoqda. Ekspert tizimlari bilimlar bilan ishlaydi. Ekspert tizimlari faoliyat sohasi matematika, dasturlash va mantiqdan uzoqroqda bo‘lgan foydalanuvchilar uchun mo‘ljallangan. Sun‘iy neron to‘rlari biologik neronlarga o‘xshash bo‘ladi. Sun‘iy neron to‘rlari biologik neronlar bajaradigan ayrim vazifalarni bajaradi. Sun‘iy neron to‘rlaridan sun‘iy intellektlar yaratishda foydalaniladi. Ushbu kurs ishida quyidagilar o‘rganildi:
-kompyuterli modellashtirish haqida tushunchaga ega bo‘lindi;
-kompyuter modelini yaratish;
-daturlash muhitida modellashtirish;
-Elektron jadvalni modellashtirish.
Ushbu kurs ishidan umumt‘lim maktablarining informatika fanidan 10-sinf o‘quvchilari, tibbiyot sohasida, iqtisodiyot sohasida, institut talabalari foydalanishlari mumkin.
Rivojlanayotgan O‘zbekistonimizni barcha sohalariga kompyuter modellashtirish, sun‘iy intellekt tizimlarini, neronli tarmoqlarni, ekspert tizimlarini keng joriy qilish orqali sohalarda ko‘tilayotgan samaradorliklarni yanada oshirish mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1.S.N.Kolupaev.Matematik va kompyuter modellashtirish. Qo‘llanma. –Tomsk, Maktab universiteti,2008.-208s.
2.A.V.Mogilev, N.I.Pak, E.K.Xenner.Informatika. Qo‘llanma.-M.:’’Akademiya” markazi, 2000.-816s.
3.D.A.Poselov. Informatika. Ensiklopedik lug‘at. – M.:Pedagogika-Press, 1994.664 s.
4.Ochiq tizimlar nashriyotining rasmiy sayti. Axborot texnalogiyalari Internet Universiteti. – Kirish tartibi: http:/www.intuit.ru/.
www.ziyonet.uz
www.terabayt.uz
www.orbita.uz
www.aim.uz
www.uza.uz