Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti



Yüklə 0,59 Mb.
səhifə9/10
tarix31.03.2023
ölçüsü0,59 Mb.
#91865
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Sanjar 1803

diffuzion maydon Yedif yoʼnalishiga mos keladigan tashqi elektr maydon Yetash
berilganda zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan soha kengayadi. Bu p-n o’tishning teskari siljish holatiga mos keladi.
Teskari siljishli r-n-oʼtishga P quvvatli va chastotali ѐrugʼlik
oqimi taʼsir qilishini koʼrib chiqamiz. Yorugʼlik oqimlari tushganda, h
energiyali fotonlar uch holatda yutilib, elektron-kovak juftligini hosil
qilishi mumkin:
1. zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan sohada yutilish;
2. p-sohada yutilish;
3. n-sohada yutilish
2.5
Birinchi holatda elektron-kovak juftligi zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan sohada hosil boʼladi va kuchli elektr maydon taʼsiri natijasida juftliklar boʼlinib, oʼzlarini elektrodlariga, yaʼni elektronlar n-sohaga, kovaklar r-sohaga harakat qiladi. Tashuvchilarni hosil boʼlishi va harakati tuzilishdagi oʼrnatilgan muvozanatni buzadi. Uni tiklash uchun tashqi yopiq zanjir orqali Ryu-yuklama qarshiligidan elektr
toki oqib oʼtadi. Ikkinchi va uchinchi holatlarda elektron-kovak juftligi r-va nsohalarda hosil boʼladi. Bu sohalarda elektr maydon amalda mavjud emas,
natijada tashuvchilarni oʼtishga harakati asosan faqatgina diffuziya hisobiga boʼlishi mumkin. Аgar p-n-oʼtishgacha boʼlgan masofa diffuziya uzunligidan katta boʼlsa, unda zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan sohaga borishga ulgurib yetmay, hosil boʼlgan juftliklar rekombinatsiyalanib boʼladi. Аgar bu masofa kichik boʼlsa, katta ehtimollik bilan juftliklar zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan sohaga yetib boradi va kuchli elektr maydon taʼsirida elektron (ѐki kovak) tezda zaryad tashuvchilardan kambagʼallashgan soha orqali boshqa sohaga qarab harakat qiladi, kovak (yoki elektron) p-(yoki n-) sohada qoladi. Tashuvchilar p-n- oʼtishni kesib oʼtganda ham muvozanat buziladi, oqibatda Ryu orqali oqib oʼtuvchi elektr toki hosil
boʼladi. Shu tarzda hv energiyali ѐrugʼlik kvantining yutilishidan diodni tashqi zanjiri boʼylab elektr toki impulьsi oqib oʼtadi. Аgar har bir yutiladigan kvant elektron-kovak juftligini hosil qilsa va tok tashuvchilari p-n-oʼtish tekisligini kesib oʼtsa, Рyu orqali oqib oʼtuvchi I elektr tokining oʼrtacha qiymati quyidagicha aniqlanadi:






2.6-rasm.Fotodiodning ko’rinishi va chizmada belgilanishi


III..O`lchash qurilmasi yordamida o`lchngan natijalarni qayta ishlash

12-variantda o`lchash qurilmasi sifatida multimetr ko`rsatilgan bo`lib , unda o`zgarmas tok kuchlanishini o`lchaymiz.
O`lchash jarayonini 20 marta bajaramiz. Bunda har safar har xil natija qayd etiladi. O`lchash jarayonida turli xil xatoliklar mavjud bular absolyut xatolik, qo`pol xatolik,nisbiy xatolik,tasodifiy xatoliklar . Biz natijlar yordamida bu xatoliklarni hisoblab chiqamiz.
1-natija=221 V
2-natija=220,34 V
3-natija=220,56 v
4-natija=219,9 V
5-natija=220,12 V
6-natija=219,46 V
7-natija=219,68 V
8-natija=219,46 V
9-natija=219,02 V
10- natija=219,68 V
11-natija=218,8 V
12-natija=221 V
13-natija=219,45 V
14-natija=220,55
15-natija=219,02 V
16-natija=220,11 V
17-natija=218,58 V
18-natija=219,67 V
19-natija=218,58 V
20-natija=219,9 V

Xi-o`lchash natijalari


Xo`rt – o`lchash natijalarining o`rtacha qiymatlari Xo`rt =(X1 +X2 + X3+…+Xi ) / 20
ΔXi-o`lchashlarning absolyut xatoligi ΔXi=Xi – Xo`rt
δ - o`rtacha kvadratik xato δ=
qo`pol xatolik -3* δ
ΔX - ehtimollik xatolik ΔX=tnn
Yi- taqsimlanish qonuniyati Yi = *
Yuqoridagi formulalarga asosan hisoblashlarni olib boramiz.

Hisob kitob ishlarini Excel 2013 dasturida amalga oshiriladi.



Ushbu grafik natijalarning absolyut xatoliklar bilan normal taqsimlanish funksiyasi bog`liqlik grafigi.
Yi- taqsimlanish qonuniyati Yi = *
Xo`rt – o`lchash natijalarining o`rtacha qiymatlari Xo`rt =(X1 +X2 + X3+…+Xi ) / 20
Xo`rt =(221+220.34+220.56+219.9+220.12+219.68+219.46+219.46+219.02+219.68+218.58+219.9+218.8+221+219.45+220.55+219.02+220.11+218.58+219.67)/20=219.745
Absolyut xatoliklar
X1=221-219.745=1.2555 X2=220.34-219.745=0.5955
X3=220.56-219.745= 0.8155 X4=219.9-219.745=0.1555
X5=20.12-219.745= 0.3755 X6=219.68-219.745=-0.0645
X7=219.46-219.745= -0.2845 X8=219.02-219.745=-0.7245
X9=219.68-219.745= -0.0645 X10=218.58-219.745=-1.1645
X11=219.9-219.745= 0.1555 X12=218.8-219.745=-0.9445
X13=221-219.745= 1.2555 X14=219.45-219.745=-0.2845
X15=220.55-219.745= 0.8055 X16=219.02-219.745=-0.7245
X17=220.11-219.745=0.3655 X18=218.58-219.745=-1.1645
X19=219.46-219.745= -0.2845 X20=220.55-219.745= 0.8055

ΔX12=1.57628 ΔX22=0.35462 ΔX32 =0.66504 ΔX42=0.02418 ΔX52=0.141


ΔX62=0.08094 ΔX72=0.00416 ΔX82=0.08094 ΔX92=0.5294 ΔX102=0.00416
ΔX112=0.89208 ΔX122=1.57628 ΔX132=0.08094 ΔX142=0.64883 ΔX152=0.5249
ΔX162=0.13359 ΔX172=1.35606 ΔX182=0.00555 ΔX192=1.35606 ΔX202=0.02418
Σ ΔX2 = ΔX12 + ΔX22 + ΔX32 +….+ ΔX202 =10.0547
δ - o`rtacha kvadratik xato δ= = =0.70904
qo`pol xatolik -3* δ =3*0.70904=2.1271
δn=0.15855 ΔX - ehtimollik xatolik ΔX=tnn=0.3372
Yi- taqsimlanish qonuniyati Yi = *
Y1=0.1146 Y2=0.3973 Y3 =0.2892 Y4 =0.5561 Y5=0.493
Y6=0.5249 Y7=0.5675 Y8=0.5249 Y9=0.334 Y10=0.5675
Y11=0.23 Y12=0.1146 Y13=0.5249 Y14=0.294 Y15=0.334
Y16=0.497 Y17=0.143 Y18=0.566 Y19=0.143 Y20=0.556


IV. XULOSA
Fotodiodlar yassi diodlar singari ishlash xususiyatiga ega bo‘lgan yarim o‘tkazgichli asbob hisoblanadi.Ular p-n o‘tish xususiyatiga ega.Diodlar bir tomonlama o‘tkazish xususiyatiga ega.Ya‘ni faqat to‘g‘ri yo‘nalishdagi toklarni o‘tkazadi .Teskari kuchlanish berilganda tok o‘tishi deyarli nolga teng.Diodlardan stabilitronlargina teshilish sohasiga ega.Ularning volt amper xarakteristikasi ham teskari .Fotodiodlar umuman olganda diodlar asosan kremniy, germaniy, arsenid galliydan tayyorlanar ekan. Fotodiodlar fotodiod yuzasiga yorug‘lik tushishi bilan ishlaydi. O`lchash jarayonida turli xil xatoliklar mavjud bular absolyut xatolik, qo`pol xatolik,nisbiy xatolik,tasodifiy xatoliklar . Biz natijlar yordamida bu xatoliklarni hisoblab chiqamiz. Ushbu xatoliklarni osonroq va katta aniqlikda bo`lishi uchun excel 2013 dasturida hisoblab olamiz.
Excel 2013 dasturiga olingan 20 ta natijaning barchasi kiritilib formulalarga asosan hisob kitob qilinadi.
Diod fotovoltaik rejimda yoritilganda uning chiqishida foto EYK hosil bo‘ladi. Quyosh nuri energiyasini elektr energiyaga o‘zgartiruvchi o‘zaro ulangan o'zgartgichlar elektr manba sifatida kosmik kemalarda va yer ustidagi avtonom elektr energiya qurilmalarida ishlatilib kelinmoqda.



Yüklə 0,59 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin