Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 39 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
Göründüyü kimi, həmin fərman Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR partiya 
və  dövlət  orqanlarnın  təkliflərini  nəzərə  almaqla  qəbul  edilmişdi.  Deməli, 
Azərbaycanla Ermənistanın Dağlıq Qarabağ məsələsinin həllində bərabər əsaslarda 
iştirakı  qanuniləşdirilmişdi.  Onların  Dağlıq  Qarabağa  bərabər  əsaslarda  hüquqları 
çatması və məsuliyyət daşıması artıq qanuniləşdirilmişdi.  
Maraqlıdır, Azərbaycanın partiya və dövlət rəhbərliyi «bilavasitə» Moskvaya 
tabe  edilən  Xüsusi  Đdarə  Komitəsi  yaradılması  təklifini  nə  ilə  və  necə 
əsaslandırmışdı? Deyə bilmərik. Çünki əlimizdə sənəd yoxdur. Onu deyə bilərik ki, 
xüsusi  idarə  formasının  tətbiq  edilməsi  Azərbaycan  rəhbərliyi  üçün  təslimçi  və 
alçaldıcı  bir  akt  idi.  Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağda  hakimiyyətinə  son 
qoyulurdu. 
Rəhbərlik  bir  işdən  razı  qalmalıydı.  Ona  fərmanda  təkcə  bir  tapşırıq 
verilmişdi:  fərmana  müvafiq  qərar  qəbul  etmək.  Göstərişə  dərhal  və  tərəddüdsüz 
əməl  edildi.  Azərbaycan  SSR  Ali  Sovetinin  Rəyasət  Heyəti  cəmi  bir  cümlədən 
ibarət  olan  qərarla  Dağlıq  Qarabağda  xüsusi  idarə  formasının  yaradılması 
haqqında qərarı «bəyəndi və müdafiə etdi». 
Tələm-tələsik hazırlanıb  yanvarın 13-də keçirilən  partiya  fəallar  yığıncağı  da 
yekdillik  göstərdi.  Qeyd  olundu  ki,  Dağlıq  Qarabağın  Azərbaycan    tərkibində 
statusunu saxlamaqla orada xüsusi idarə formasının yaradılması «indiki vəziyyətdə 
ən  ağıllı  və  düzgün  qərardır».  Bu  qərar  «iki  respublikanın,  Dağlıq  Qarabağ 
əhalisinin ümdə mənafelərinə tamamilə uyğundur». 
Mən həmin fəallar yığıncağının iştirakçısı olmuşam. Ə.X.Vəzirov xüsusi idarə 
fomasının  yaradılmasını  az  qala  fəxrlə  elan  etdi.  Bu  «şad»  xəbərin  alqışlarla 
qarşılanması  da  (insafən,  gur,  sürəkli  deyildi  bu  dəfə)  yadımdadır.  Bu  da 
yadımdadır: çıxış edənlərdən biri dedi ki, Xüsusi Đdarə Komitəsinin yaradılması ilə 
Dağlıq  Qarabağda  bütün  məsələlər  həll  olunur.  Yenə  də  çəpik  çalındı.  Lakin  arif 
adamlar  həmin  anlarda  öz  aralarında  pıçıldaşırdılar  ki,  çəpik  çalmaq  yox, 
şadlanmaq  yox,  ağlamaq  lazımdır:  Dağlıq  Qarabağda  Azərbaycanın  hakimiyyəti 
tam  itirilir,  bu  fərman-Dağlıq  Qarabağı  Azərbaycandan  ayırmaq  fərmanıdır, 

---