Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 98 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
1)  «Ermənistan  Araz  vadisinin  onlara  verilməsi  tələbini  qaldıranda  Haskel 
öyrəndi ki, Araz vadisində yaşayan müsəlmanlar erməni nəzarətindən çıxmaq üçün 
hər  cür  razılığa  əvvəlcədən  hazırdılar.  Sentyabrın  9-da  «cənub-qərbi 
Azərbaycan»ın  (mətndə  belədir  –  T.K.)  nümayəndələri  Haskelə  məlumat  verdilər 
ki,  özünütəyin  prinsipləri  yerinə  yetirilənə  və  Paris  sülh  konfransı  ərazini 
Azərbaycanın  tərkibində  təsbit  edənə  qədər  onlar  amerikanın  nəzarətini  məqbul 
hesab  edə  bilərlər  …  Daşnaq  quldurlarının  zülmünü  qəbul  etməkdənsə,  onlar  ələ 
silah götürüıb şərəfli ölməyi üstün tutacaqdır».  
2)  «Amerika  rəsmi  zabitinə  deyildi  ki,  Şərur-Dərələyəz,  Naxçıvan  və 
Vedibasar  Azərbaycanın  ayrılmaz  hissələri  olmuşdur  və  yalnız  Azərbaycan 
qanunları  altında  fəaliyyət    göstərəcəkdir.    Onlar  amerikalı  qubernatoru  deyil, 
nümayəndəni  qəbul  edəcəklər…  Başa  düşülməlidir  ki,  əgər  bizim  istəyimizin 
əleyhinə  olaraq  kimsə  torpaqlarımızı  Ermənistana  verməyə  cəhd  göstərərsə,  biz 
onu  özümüzə  düşmən  hesab  edəcəyik;  biz  onu  əlimizdə  silahla  qarşılayacağıq  və 
bizim düşmənlər yalnız meyitlərimizin üstündən evlərimizə girə bilərlər».
107 
Əhsən  milli  qeyrətinizə,  Ali  komissar  Haskelin  tələbi  qarşısında  diz 
çökməməyinizə,  Azərbaycan  naminə  canınızı  qurban  vermək  əzminizə,  ey  Şərur-
Dərələyəz, Naxçıvan, Vedibasar kişiləri ! Siz sübut etdiniz ki, doğrudan da «türklər 
ya ölərlər, ya hicrət edərlər, fəqət qul olmazlar»! (Əlibəy Hüseynzadə). Sizin artıq 
tarixə düşmüş bu mərdliyiniz daim anılacaqdır! 
(Uimz  yuxarıdakı  parçaları  amerikalı  erməni  Riçard  Hovanissyanın 
«Ermənistan  Respublikası»  kitabından  gətirmişdir.  Uimzin  əsərinin  ədəbiyyat 
siyahısında  Hovanisyanın  «Azərbaycan  Respublikası»  kitabının  adı  da  var.  Əgər 
bu,  doğrudursa,  onu  azərbaycancaya  tərcümə  etmək  lazımdır.  Arzu  edək  ki, 
Z.Ağayev bu işə girişsin. 
Və bir də arzu edək ki, Z.Ağayev Uimzin kitabını ruscaya çevirsin. 
Onun  bu  sahədə  təcrübəsi  var:  ABŞ-da  ingiliscə  çıxmış  «Erməni  genosidi» 
kitabını 10 il bundan əvvəl ruscaya çevirib çap etdirmişdir.  

---