―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

6.4.Xomashyoning komponent tarkibi 
Asosiy komponent gidrokonversiya qurilmasidan kelib tushuvchi 
gidrotozalangan vakuum gazoylidir (GVGO). Zarur bo‗lgan hollarda ikkinchi 
komponent - nefti aralashmasini LK-6U №1 qurilmasi 100 - seksiyasida 
haydashdan olinadigan mazut qo‗shiladi. Neftni atmosferali haydashdan qolgan 
qoldiqlar taqqoslanganda sifatli va afzalroq xomashyo komponenti qisoblanadi. 
Neftni bu maqsadda qo‗llab bo‗lmaydi, chunki unda yuqori darajada koks hosil 
qiluvchi moddalar, oltingugurt birikmalari va metallar mavjud bo‗lib, bu esa 
benzin chiqishini kamaytirib, koks va regeneratsiya tutun gazlari bilan birga 
oltingugurt oksidi chiqishini ko‗paytiradi. MSCC jarayonida xomashyo 
komponentlaridan biri sifatida mazutning ishlatilishi sababli, UOP va Kellog 
firmalarida katalitik qayta ishlash uchun mazutni qo‗llashning tavsifini keltirib 

---

257 
o‗tish maqsadga muvofikdir (6.1 jadval) [31]. 
Ikkinchi variant bo‗yicha ishlashda xomashyo aralashmasida belorus nefti 
mazuti miqdori massaning 40%dan oshmasligi kerak, chunki uni miqdorining 
oshirilishi katalizator faolligi va barqarorligini, benzin chiqishini tezda 
pasaytiradi va koks chiqishini oshiradi. Doimiy sifatdagi xomashyo 
aralashmasini tayyorlash uchun MSCC qurilmasida maxsus aralashtirish bloki 
(kompaundirovaniya) mavjud.
Xomashyoning asosiy tavsiflari
. Xomashyoning muhim tavsiflaridan biri 
uning fraksion tarkibi bo‗lib, qolgan barcha xossalar – zichlik, guruh kimyoviy 
tarkibi, oltingugurt miqdori, kokslashish, reaktorda xomashyoning to‗liq 
bug‗lanishi bevosita yoki bilvosita unga bog‗liq bo‗ladi. 
6.1-jadval 
Katalitik kreking uchun mazut sifatida qo‗llaniladigan xomashyonin 
klssifikatsiyasi 
Mazutning 
turi