―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

Gazoturbinali dvigatellar uchun moy tayyorlash.
Moylarning bunday 
turini tayyorlash uchun chuqur deparafinizasiyalangan tor fraksion tarkibli 
yuqori tozalangan distillyatlar ishlatiladi. Tovar moylar ekspluatasion 
xossalarini zaruriy darajasi qo‗ndirmalar qo‗shish bilan ta‘minlanadi.
Industrial moylarni tayyorlash.
Industrial moylarni tayyorlash uchun 
selektiv tozalashning qovushqoqlik indeksi 90 dan kam bo‗lmagan bazaviy 
yuqori indeksli moylari ishlatiladi. IGP (industrial gidravlik) seriyadagi 
(qovushqoqligi 50
0
С da 3,5-190 mm
2
/s bo‗lgan 11 rusumli) moylar chuqur 
tozalangan bazaviy moylarni qo‗ndirmalar kompozitsiyasi bilan aralashtirib 
tayyorlanadi. Moylarni tayyorlashda ularning barcha rusumlariga qo‗ndirmalar 
qo‗shiladi.
Transmission moylarni tayyorlash. 
Transmission moylarning asosiy 
qismi deasfaltizatlarni fenolli tozalashdagi ekstraktlarni yoki qoldiq moylarni 
distillyat moylari bilan aralashtirish orqali tayyorlanadi. Masalan, TAP-15V 
moyi qoldiq ekstraktni distillyat moyi va qo‗ndirma bilan aralashtirishdan hosil 
bo‗ladi.
Maxsus tayinlangan moylarni tayyorlash.
Turbina moylari chuqur 
tozalangan qovushqoqlik indeksi va chaqnash haroratining yuqoriligi hamda 
qotish haroratining pastligi bilan farqlanuvchi bazaviy distillyat yoki qoldiq 
moylarini qo‗ndirmalar kompozisiyasi bilan aralashtirib tayyorlanadi.
Kompressor moylari 
distillyat va qoldiq bazaviy moylar asosida yoki, 
ularni 
aralashtirib 
tayyorlanadi. 
Bu 
turdagi 
moylar 
sifatini 
talab 
darajasigayetkazish uchun antioksidlovchi, depressor, quyultiruvchi va boshqa 
qo‗ndirmalar qo‗shiladi.
Dielektrik xossalari
a‘lo bo‗lgan (minimal dielektrik yo‗qotishlar va h.k.) 
elektroizolyatsiya moylarni tayyorlashda naften-parafin asosli qovushqoqlik 

---

446 
indeksi 90 dan kam bo‗lmagan o‗rta qovushqoqlikli bazaviy moylar afzal 
sanaladi.
Gidravlik tizimlar 
moylari kamoltingurtli yoki oltingurtli neftdan olingan 
qovushqoqlik indeksi 85 dan kam bo‗lmagan, kislota-ishqorli yoki selektiv 
tozalashdan o‗tgan, yuqori tozalangan neft fraksiyalaridan tayyorlanadi.
Konservatsiya moylar 
tarkibiga ko‗ra turlicha bo‗lgan neft moylari 
asosida tayyorlanadi. Ularga korroziya ingibitorlari hamda qora va rangli 
metallar korroziyasiga qarshi davomli himoyasini va metal buyumlar sirtini (shu 
jumladan nam sirtlarni ham) maxsus tayyorgarliksiz konservasiyalanishini 
ta‘minlovchi korroziya ingibitorlari va boshqa qo‗ndirmalar kompozitsiyasi 
qo‗shiladi.