334
azotli
kislorodli
birikmalardan,
smolasimon
moddalardan
tozalanadi.
To‗yinmagan birikmalar vodorod bilan to‗yintiriladi.
Oltingugurtli birikmalarni gidrogenizatsiyalash reaksiyasi:
RSH + H
2
→ RH + H
2
S
RSR
‘
+ 2H
2
→ RH + R
‘
H + H
2
S
Oltingugurtni gidrogenezatsiyalash jarayoni:
CH
2
- CH
2
- CH
2
- CH
2
S + 2Н
2
→ CH
3
- CH
2
- CH
2
– CH
3
Azot birikmalar ham shu sxema bo‗yicha gidrogenolizga uchraydi.
Sanoatda gidrotozalash qurilmalarida asosan benzin va dizel yoqilg‗ilari
tozalanadi. Bu jarayon AKM yoki ANM katalizatorlari ishtirokida olib boriladi.
ANM katalizatori qattiqligini oshirish uchun uning tarkibiga 5-7%
kremniy
oksidi qo‗shiladi. Bu katalizatorni ANMS deb belgilanadi.
Bular bilan birga qator katalizatorlar ixtiro qilingan, ulardan ba‘zilari
sanoat miqyosida sinovdan o‗tmoqda. Yaxshi natija olingandan so‗ng
sanoat
miqyosida ishlab chiqarishga joriy qilingan.
Benzin va dizel yoqilg‗ilarining gidrotozalash jarayonida xomashyo
oltingugurtli, azotli birikmalar
bilan birga kislorod, og‗ir metall birikmalari,
smolasimon birikmalardan tozalanadi. To‗yinmagan birikmalar ham to‗yinadi.
Birinchi navbatda to‗yinmagan bog‗lari ko‗p bo‗lgan birikmalar, keyin esa bitta
qo‗shbog‗lilar to‗yinadi. Shu bilan birga katalizatorlarni ta‘sirida
qisman
gidrokreking sodir bo‗ladi.
Aromatik uglevodorodlarga kelsak,
birinchi navbatda, ko‗p halqali
aromatik uglevodorodlar qisman to‗yinadi, aromatik uglevodorodlar naftenlarga
aylanadi va dizel yoqilg‗isini setan sonini ko‗tarishga imkoniyat hosil bo‗ladi.
Ammo benzol halqasi o‗zgarmay qoladi. Bu halqani to‗yintirish
uchun yuqori
bosim kerak bo‗ladi.
Odatda gidrotozalashni 330-380
о
С, va 3-5 MPa bosimida va 1 m
3
xomashyo hisobidan olganda 300-400 nm
3
vodorodli gaz berish bilan olib
boriladi. Gidrotozalash jarayoni issiqlik chiqarish bilan sodir bo‗ladi.
