Neriman Qurban indd

 “...Biri Orxan kimi nazlı, həvəsli, / Biri Fikrət kimi ilham nəfəsli. 

/ Biri Tais qızım məlakə səsli, / Biri gözəl Bulqu həsrətli, dərdli, / 

---

533

Saymayınız atanız Urgəncdədir, / “Özüm hər yerdəyəm, könlüm 

sizdədir”.

 Məktublarını, pul baratını, bağlamalarını Buynaksk küçəsi, 

14  ünvanına  –  qayınanası  Kiçikxanımın  adına  göndərirdi. 

Bunu yola düşəndə Fərhad məsləhət görmüşdü, zənnində də 

yanılmamışdı:  qonum-qonşu  Yusif  Vəzirin  ortalıqda 

görünmədiyini, bununla belə, ailənin vəziyyətinin bir qədər 

yaxşılaşdığını 

diqqətdən 

yayındırmamışdı. 

Üçüncü 

mərtəbədə  yaşayan,  işi-gücü  bəlli  olmayan  Okoyev  tez-tez 

uşaqları yanlayıb dilə tuturdu:

 “Mən atanızın dostuyam, ona məktub yazmaq istəyirəm, 

ünvanını mənə verin”.

 Uşaqlarsa Bilqeyis xanımın əzbərlətdiyi cavabı verirdilər: 

 “Atamız Moskvadadı, ünvanını bilmirik”.

***

 ...Sonra deyəcəkdilər ki, gərək o yay Bakıya gəlməyəydi...

  Bunu  demək  asandı,  amma  ailəsindən,  az  qala,  aylarla 

uzaq  düşmüş  atanı  necə  qınayasan?  Üstəlik,  aradan  keçən 

müddətdə çox sular axmış, Yejov özü vəzifədən götürülmüş, 

həbs olunub güllələnmiş, tuthatut bir qədər səngimiş, ədəbi 

aləmdə tanıdıqlarından bir çoxu “ifşa olunmuşdu”: artıq Sey-

fulla Şamilov, Məmmədkazım Ələkbərli, Böyükağa Talıblı da 

həbs  edilmişdilər;  bu  vaxta  qədər  onun  arxasınca 

gəlməmişdilərsə, deməli, təhlükə ötüb-keçmişdi.

  Hər  halda,  gəldi,  ailəsinə,  doğmalarına  qovuşmaq 

xoşbəxtliyini yaşadı, hətta sadə geyimli naməlum adamların 

tez-tez  binanın  küçə  qapısı  ağzındakı  daş  oturacaqlarda 

əyləşib papiros çəkə-çəkə ordan-burdan söhbət elədiklərinə 

də fikir vermədi.

 ...Könlünə ailəliklə Nalçikdə istirahət eləmək düşmüşdü. 

O gələndə Abdulla Şaiqin ailəsi şəhərdə deyildi, ona görə də 

yenə Ağalar Əliverdibəyova üz tutdu. O da dərhal razılaşdı, 

bir neçə gündən sonra yığışıb yola düşdülər.

---

534

  Nə  vaxtdı  ki,  belə  arxayınlıq,  könül  rahatlığı  hiss  elə-

məmişdi.  Bilqeyis  xanımın  üz-gözündə  sevinc  işığı  vardı, 

uşaqlar  xoşbəxtlikdən  özlərinə  yer  tapa  bilmirdilər.  O  mə-

qamda hər şey, hər şey gözəl idi.

 Proxladnaya stansiyasında düşüb Nalçikə elektrik qatarıy-

la getdilər. Mənzilbaşına çatandasa ailələrini vağzalda qoyub 

ev axtarmağa yollandılar. Yusif Vəzirin ailəsi şəhərdə, Ağala-

rın ailəsisə şəhərə lap yaxın olan Həsəniyyə kəndində yerləşdi. 

Havanın  saflığı,  bazarın  bolluğu,  asudə  günlər  nə  vaxtdan 

bəri tutulmuş üzlərini güldürürdü.

  Yenə  erkəndən  oyanır,  Orxanla  bazara  gedir,  səhər 

yeməyindən sonra uşaqları parka gəzməyə aparırdı. Buranın 

ab-havası, təbiəti daim ona Şuşanı andırır, duyğularını ehti-

zaza gətirirdi. 

 Bir gün həyətdə oturanda qonşunun evindən ucalan səs 

ürəyini göynətdi: Zülfü Adıgözəlov “Apardı sellər Saranı” oxu-

yurdu. Xanəndənin səsindəki yanğı onu götürüb uşaqlıq ca-

ğının qaldığı yerlərə apardı, dağları, daşları, çayları, düzləri, 

dərələri,  meşələri,  bulaqları  gəzdirdi.  Gözlərinin  çeşməsini 

saxlaya bilmədi. Heç Orxanın bir neçə addım o tərəfdə daya-

nıb təəccüblə ona baxdığını da sezmədi.

 Hər şey uzaqlarda, çox-çox uzaqlarda qalmışdı. Allah bilir, 

bir də Şuşanı görəcəkdimi...

 Aradabir də Ağalargilə gedir, ya da onlar şəhərə gəlirdilər. 

Belə  vaxtlarda  Şuşanı  xatırlayır,  xəbərləri  bölüşürdülər: 

Kərim  bəy  Mehmandarovun  övladlarının  heç  birinə  rəhm 

eləməyiblər, Ədil bəyi müsavatçı adıyla, Rəşid bəyi o vaxt za-

bit  olduğuna,  Məhbubənin  əri  Şamil  Mahmudbəyovu 

mənşəyinə  görə  güllələyiblər;  üçoğlanlı  Əli  bəy  və  Mirzəli 

bəy  Behbudbəyovları  əvvəl  sürgünə  göndərib,  sonra  nələri 

varsa,  əllərindən  alıb  özlərinisə  qətlə  yetiriblər;  toxuculuq 

sahəsində  məsul  vəzifələrdə  işləmiş  Teymur  bəy  Aslanovu 

əksinqilabçı təşkilat rəhbəri kimi həbsxanaya salıblar; fayton-

çu Nadiri də tutublar, adını “xalq düşməni” qoyublar, amma 

---

535

Xalq  Cümhuriyyəti  qurulanda  könüllü  milli  orduya  yazılıb 

ermənilərə qarşı döyüşdüyünə görə qaralayıblarmış (Şuşadan