Neyron şəbəkələrinin tipləri

4.7. Perseptronun quruluşu və alqoritmi

Amerika alimi F.Rozenblat tanıyan maşını icad etmiş və onu “perseptron” adlandırmışdır.Rozenblat tərəfindən qurulmuş MARK-1 maşını timsalında perseptronun quruluşuna və fəaliyyətinə baxaq.

Perseptronun qəbuledici qurğusu kimi torun (qişanın) fotoelektrik modeli – reseptorlar sahəsi götürülür. Bu sahə bir neçə yüz fotomüqavimətdən ibarətdir. Reseptorlar sahəsinin hər bir elementi iki vəziyyətdə-həyəcanlanmış və ya həyəcanlanmamış vəziyyətdə ola bilər (müvafiq fotomüqavimətə sahədə layihələndirilən fiqurun konturunun düşüb düşməməsindən asılı olaraq). Hər bir elementin çıxışında, əgər element həyəcanlanmışsa vahidə bərabər,əks halda isə sıfra bərabər x_i(i=1,2,....,n, haradakı, n-elementlərin sayıdır) siqnalı meydana gəlir.
Perseptronun sonrakı pilləsi kimi “assosiativ elementlər” və ya A-elementləri çıxış edirlər. Onların sayı reseptorların sayına bərabərdir. Hər bir A-elementi bir neçə girişlərə və bir çıxışa malikdir.
A-elementlər onların girişlərinə daxil olan siqnalların cəbri cəmini həyata keçirir və alınmış nəticəni bütün A-elementləri üçün eyni olan θ kəmiyyəti ilə müqayisə edirlər. Əgər cəm θ-dan kiçikdirsə, A-elementi həyəcanlanmamış qalır və çıxış siqnalı sıfra bərabər olur. Beləliklə, j-cu A-elementinin şıxış siqnalı aşağıdakı kimi tapılır.

Harada ki,r_ij +1 qiymətini alır,əgər i-ci reseptor j-cu A-elementinin girişinə müsbət işarə ilə birləşmişsə və -1 qiymətini alır, əgər reseptor mənfi işarə ilə birləşmişsə və 0 qiymətini alır, əgər i-ci reseptor j-cu A-elementinə qoşulmayıbsa (j=1,2,....,m, haradakı, m-A-elementlərinin sayıdır).

A-elementlərinin şıxış siqnalları xüsusi qurğuların (gücləndiricilərin) köməyi ilə λ_j əmsallarına vurulurlar. Bu əmsallardan hər biri müsbət, mənfi və sıfra bərabər ola bilərlər və digər əmsallardan asılı olmayaraq dəyişə bilərlər.
Gücləndiricilərin siqnalları cəmlənirlər və cəm siqnalı


tənzimləyici və ya R-elementinin girişinə daxil olur. Əgər σ müsbət və ya sıfra bərabərdirsə, R-elementi çıxışda “1” verəcək, əgər σ mənfidirsə, “0” verəcək. Beləliklə, R-elementinin çıxış siqnalı (o həm də perseptronun çıxış siqnalıdır) aşağıdakı kimi olacaqdır: