Neytronlarning elastik sochilishi. Neytronlar moddalarga tush- ganda quyidagi ko‘rinishdagi jarayonlami sodir etadi. Yuqorida aytib o‘tilganidek noelastik sochilish, shu bilan bir qatorda, neytronning elastik sochilishi ham yuz beradi. Elastik sochilish neytron kelib urilayot-
gan yadroning massasiga juda katta bog'liq bo'ladi. Neytron zarralari- ning qayd qilinishi neytronlaming elastik sochilishiga ham asoslanadi. Bu jarayonda tepki yadrosi hosil bo‘ladi (yoki nuklon hosil bo‘ladi). Odatda tepki proton hosil bo‘ladi.
Biz to‘xtalmoqchi bo'lgan oxirgi jarayon bu neytronlaming elastik sochilishidir. Ma’lumki elastik sochilish natijasida yadro oldingi holatida qoladi. Neytron esa inersiya markazidagi sanoq sistemaga nisbatan boshlang'ich ich kinetik energiyasini saqlaydi (laboratoriya sanoq siste- masiga nisbatan esa neytron va yadroning yig‘indi kinetik energiyasi saqlanadi). Ushbu turdagi reaksiyalar amaliy yadro fizikasida keng qo'llaniladi.
§. Neytron-aktivatsion tahlil
Neytron elektr zaryadga ega bo‘lmagani uchun, u atom qobig‘idagi elektronlar va yadroning Kulon maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashmaydi. Shu sabali neytron yadro ichiga kichik energiyaga ega bo‘lgan taqdirda ham kirib boradi.
Neytronning atom yadrosi bilan o‘zaro ta’sir turlari juda ham tur- li-tumandir. Bu o‘zaro ta’sirlar neytronning energiyasiga va atom yad- rosining strukturasiga bog‘liq bo‘ladi. Neytronlar energiya bo‘yicha bir necha guruhlarga bo‘lingan bo‘lib, bular orasidagi chegara ma’lum
darajada shartlidir. Analitik maqsadlarda sovuq va o‘ta tez neytronlar qo‘llanilmaydi.
Yadroga kelib tushayotgan neytron energiyasiga bog‘liq holda har xil turdagi yadro reaksiyalari sodir bo‘lishi mumkin.
Neytron manbalari Radioizotop manbalar. Radioizotop manbalar asosan neytron akti- vatsion tahlilda keng qo‘llaniladi va ular neytronlar manbayi deyiladi. Neytronlar izotop manbalarining uchta turi mavjud, ya’ni.
