Nəzdində “Elektrotexnika və elektronika”fənnindən Təqdimat Üçfazalı sistemlər haqqında məlumat

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ELM və TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ-nin
nəzdində
“Elektrotexnika və elektronika”fənnindən
Təqdimat
Üçfazalı sistemlər haqqında məlumat

Şöbə: Əyani “Neft – Energetika”

İxtisas: 040515 “Elektrik Təchizatı” ( Sahələr üzrə )
Qrup: 515A\2
Tələbə: Məmmədov Ülvi
Müəllim: Abbasova Firuzə
Kurs: I


Bakı 2023
GİRİŞ

Üç fazalı alternativ cərəyana əsaslanan elektrik enerjisinin istehsalı və paylanması 19-cu əsrdə Nikola Tesla tərəfindən hazırlanmışdır . Tesla bu sistemi inkişaf etdirdiyi vaxt, Tomas Edison öz DC sistemi vasitəsilə şəbəkələri enerji ilə təmin edirdi. Tesla AC sisteminin daha səmərəli olduğunu və itkilərin DC sistemindən daha az olduğunu müdafiə etdi. Teslanın iştirak etdiyi Westinghouse şirkəti ilə birlikdə AC ötürülməsindən istifadə etmək üçün çox səy göstərdilər.

Tesla öz sistemində 60 Hz tezliyi və 240 V gərginlik səviyyəsini təyin etmişdi. Lakin o dövrdə elektrik enerjisi bazarını əlində saxlayan Edison iqtisadi maraqları və qüruruna görə Tesla ilə ziddiyyət təşkil edirdi. DC paylayıcı sistemdə elektrik enerjisinin daşınması zamanı uzun məsafələrdə böyük itkilər yaşanmış və maya dəyəri də bir o qədər artmışdır. Zamanla bu neqativlərə görə AC sisteminə keçiblər. Sistem üç fazalı olaraq istifadə edilməyə başlandı, lakin gərginlik səviyyəsi 110 V idi və tezlik 60 Hz olaraq qəbul edildi.
Avropada ilk elektrik istehsal qurğusunu quran Alman şirkəti AEG 110 V gərginliklə istehsala başladı . Zamanla bu seçimin yersiz olduğu ortaya çıxdı. Çünki 110 V gərginlik səviyyəsində 2 kVt gücündə mühərrik şəbəkədən təxminən 18,18 A cərəyan çəkirdi. 220 V gərginlikdə 9,09 A cərəyan çəkildi. Bu zaman elektrik enerjisinin ötürülməsində istifadə olunan keçiricilərin en kəsiyinin böyüməsinə səbəb olub, onun maya dəyərinin artmasına səbəb olub. Başqa bir məsələ, mühərriklərin ilkin inkişaf zamanı nominal dəyərlərindən yuxarı cərəyan çəkməsi idi. Buna görə də paylayıcı sistemlərdə elektrik açarları quraşdırmaq lazım idi. Bu mənfilikləri aradan qaldırmaq üçün vaxt keçdikcə 220 V dəyişdirildi.