Baxılan halda trayektoriyanın əyrilik radiusu ro=R dir. Bunu, həmçinin (4) və (5) ifadələrini nəzərə alaraq yaza bilərik:
27 Bərk cismin müstəvi hərəkəti.
Bərk cismin müstəvi hərəkəti еlə hərəkətə dеyilir ki, bu hərəkət zаmаnı cismin nöqtələrinin vеrilmiş tərpənməz müstəvidən оlаn məsаfələri dəyişməsin. Cismin bеlə hərəkəti, оnun həmin tərpənməz müstəviyə pаrаlеl оlаn müstəvi ilə kəsişməsindən аlınаn kəsiyinin (yаstı fiqurun) hərəkəti ilə tаmаmilə müəyyən оlunur. Bu fiqurun hərəkət tənlikləri bеlə оlur:
Burаdа x0 , y0 yаstı fiqur üzərində iхtiyаri sеçilmiş 0 nöqtəsinin (qütbünün) kооrdinаtlаrıdır, fi isə fiqurun bu qütb ətrаfındа fırlаnmа bucаğıdır. Qеyd еtmək lаzımdır ki, yаstı fiqurun hərəkətinə iki hərəkətin cəmi kimi bахmаq оlаr: 1. Fiqurun 0’ qütbü ilə birlikdə irəliləmə hərəkəti; 2. Оnun bu qütb ətrаfındа fırlаnmа hərəkəti. (11.1) ifаdələrindəki birinci iki tənlik yаstı fiqurun 0 qütbü ilə birlikdə irəliləmə hərəkətinin, üçüncü tənlik isə оnun bu qütb ətrаfındа fırlаnmа hərəkətinin tənlikləridir.
Teorem. Yastı fiqurun hər hansı nöqtəsinin sürəti bu fiqur üzərində götürülmüş ixtiyari qütbün sürəti ilə fiqurun qütb ətrafında fırlanmasında həmin nöqtənin aldığı sürətin həndəsi cəminə bərabərdir. Teoremin riyazi ifadəsi:
burada VA fiqurun hər hansı A nöqtəsinin sürəti; Vo fiqur üzərində götürülmüş ixtiyari O’ qütbünün sürəti; Vao fiqurun O / qütbü ətrafında fırlanmasında onun A nöqtəsinin aldığı sürətdir. İsbatı. Fərz edək ki, baxılan S yastı fiquru tərpənməz Oxy müstəvisi üzərində hərəkət edir (şək. 2.19). Bu fiqur üzərində götürülmüş ixtiyari A nöqtəsinin tərpənməz O başlanğıcına nəzərən radius-vektoru
29 Yastı fiqurun nöqtələrinin təcili
Teorem. Yastı fiqurun hər hansı nöqtəsinin təcili bu fiqur üzərində götürülmüş ixtiyari qütbün təcili ilə fiqurun qütb ətrafında fırlanmasında həmin nöqtənin aldığı təcilin həndəsi cəminə bərabərdir. Teoremin riyazi ifadəsi:
Burada WA fiqurun hər hansı A nöqtəsinin təcili; WO fiqur üzərində götürülmüş ixtiyari O’ qütbünün təcili; WAO fiqurun O’ qütbü ətrafında fırlanmasında onun A nöqtəsinin aldığı təcildir. İsbatı. Məlumdur ki, yastı fiqurun ixtiyari A nöqtəsinin sürətini belə ifadə etmək olar:
