Nizomiy nomidagi tdpu o’zbek tilshunosligi kafedrasi o`qituvchisi M. Rahmatovning 301-302-guruhlarda

Faqat egalik kelishigi qo‘shimchalaridan keyin qo‘shila oladigan shakllarni belgilang.

-a, -ə jo‘nalish kelishigi
-ï,-i tushum kelishigi
Erkalash –gina (g‘ ïna) affiksi
Barchasidan oldin egalik qo‘shimchasi bo‘lishi shart

9. 
   Egalik kelishigi qo‘shimchalaridan keyin qo‘shila oladigan shakllarni belgilang.
   

-a, -ə jo‘nalish kelishigi
-ï,-i tushum kelishigi
Ajratish –gina (g‘ ïna) yuklamasi
Barchasi qo‘shila oladi

10. 
    Jo‘nalish kelishigining -a, -ə shakllari ko‘proq qaysi turkiylarga xos?
    

Janubiy-G‘arbiy turkiylarga
Shimoliy turkiylarga
Sibir turkiylariga
Sharqiy turkiylar (uyg‘urlar)ga xos

11. 
    Oңra, ïңaru, tabaru, beru so‘zlariga xos umumiy xususiyat...
    

Ravishga ko‘chganligi
Ko‘makchiga ko‘chganligi
O‘zining leksik ma'nsini yo‘qotganligi
Barcha xususiyat yuqoridagi so‘zlarga xos

12. 
    Jo‘nalish kelishigini olgan qaysi qatordagi so‘z hol vazifasida qo‘llangan?
    

Misrdin keldim, Kun'ang‘a barur-men (QR).
Yerni urug‘ung‘a berdursun (O‘N)
Fir'avn vazirlaringa aydi (Tafsir)
Meni hayrat maqāmqïng‘a (NF)

13. 
    Berilgan olmoshlarning qaysisiga kelishik shakllari to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘shila oladi?
    

Tekma, jumla, qamug‘
Tamām, barï
Barcha, hamma
olmoshlarning hyech biriga kelishik shakllari qo‘shila olmaydi

14. 
    Dүgүl so‘zining ma'nosini... ifodalash mumkin.
    

Emas so‘zi bilan
Degin so‘zi bilan
To‘kil so‘zi bilan
Ikki gul birikmasi bilan

15. 
    tirig, o‘lug, to‘shak, tilak so‘zlarida umumiy o‘xshashlik nimada?
    

yasalish xususiyatiga ko‘ra o‘xshashlik
singarmonizmning palatalligida
singarmonizmning labialligida
barchasi to‘g‘ri

16. 
    niki tegishlilik affiksining etimologiyasi to‘g‘ri berilgan qator…
    

–ni tushum kelishi va – ki affiksi qo‘shilgan
–ning+ki sifat yasovchi qo‘shimchasi qo‘shilgan
–niki qadimdan yaxlit holda tegishlilik ma'nosini ifodalagan
to‘g‘ri javob berilmagan

17. 
    Otlar tuslanadimi?
    

otlar kesim vazifasida kelganda maxsus bog‘lamalarni oladi
–men, -sen, -miz (-biz), -siz kabi tuslovchilarni oladi
turur/ durur , erur(emoq) fe'llari bog‘lama vazifasini o‘taydi
barcha javoblar to‘g‘ri

18. 
    Eski o‘zbek tilida degul/tegul so‘zi qanday ma'noni ifodlagan?
    

birgalik
bo‘lishsizlik
tegishlilik
barcha javob to‘g‘ri

19. 
    Hozirgi o‘zbek tilidagi nari, beri so‘zlari tarkibida qaysi kelishik mavjud?
    

kelishik mavjud emas
tushum kelishigi
jo‘nalish kelishigi
chiqish kelishigi

20. 
    –rү/ru affiksini qaysi kelishik sifatida ko‘rsatamiz.
    

kelishik emas so‘z yasovchi
tushum kelishigi
jo‘nalish kelishigi
chiqish kelishigi

21. 
    Hozirgi o‘zbek tilida tub so‘z sifatida qaraladigan ravishlarning yuzaga kelishida qaysi grammatik shakllarning o‘rni sezilarli?
    

kelishiklar
ko‘makchilar
so‘z yasovchilarning
to‘g‘ri javob berilmagan

22. 
    –ïng, -ing, -үng, -ung qaysi so‘zlarga qo‘shilgan?
    

uning – ng shakli mavjud emas
1-2 shaxs kishilik olmoshlarga
kim olmoshiga qo‘shilgan
barchasi to‘g‘ri

23. 
    Tushum kelishigining –ï, -i shakli qaysi hollarda so‘zlarga qo‘shilgan?
    

undoshlardan so‘ng
1-2 shaxs egalik qo‘shimchasidan so‘ng
har qanday o‘zakka qo‘shila olgan
–ï, -i affiksi interkalyar kelishik emas

24. 
    Faqat I va II 1-2 shaxs egalik qo‘shimchasidan so‘ng qo‘shiluvchi qo‘shimchani toping.
    

interkalyar –ï, -i unli tovushlari
tushum kelishigining –ï, -i shakli
barcha kelishiklar
barcha javob to‘g‘ri

25. 
    Ikkita kelishik qo‘shilgan jumlani toping.
    

Kena tashqarun qalmasun, billug bolsun (O‘N)
Yol yangilib yolsïzïn bardïlar (Taf.)
Yalg‘uzun barurda... un eshittim (Rabg‘.)
Kobul uzumïdïn G‘azni uzumï yaxshïraq bolur (BN)

26. 
    Qurol oti yasovchi qo‘shimchalarni belgilang.
    

–dүk, -duq
–chaq, -chak
–dүruk, -duruq
barchasi qurol oti yasaydi

27. 
    -n tushum kelishigi affiksi so‘zlarga qachon qo‘shiladi...
    

Barcha otlarga qo‘shila olgan
Yasama so‘zlardan keyin qo‘shilgan
-i egalik qo‘shimchasidan keyin qo‘shilgan
To‘g‘ri javob berilmagan

28. 
    Faqat egalik qo‘shimchalaridan keyin qo‘shila oladigan shakllarni belgilang.
    

-a, -ə jo‘nalish kelishigi
-ï,-i tushum kelishigi
–ginə (g‘ ïna) affiksi
Barchasidan oldin egalik qo‘shimchasi bo‘lishi shart

29. 
    Egalik kelishigi qo‘shimchalaridan keyin qo‘shila oladigan shakllarni belgilang.
    

-a, -ə jo‘nalish kelishigi
-ï,-i tushum kelishigi
Ajratish –ginə (g‘ïna) yuklamasi
Barchasi qo‘shila oladi

30. 
    Jo‘nalish kelishigining -a, -ə shakllari ko‘proq qaysi turkiylarga xos?
    

Janubiy-G‘arbiy turkiylarga
Shimoliy turkiylarga
Sibir turkiylariga
Sharqiy turkiylar (uyg‘urlar)ga xos

31. 
    Oңra, ïңaru, tabaru, beru so‘zlariga xos umumiy xususiyat...
    

Ravishga ko‘chganligi
Ko‘makchiga ko‘chganligi
O‘zining leksik ma'nsini yo‘qotganligi
Barchasida jo‘nalish kelishigining yaxlitlanganligida

•