Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti sirtqi bo‘limi “pedagogika” kafedrasi

O’quv moduli – nisbatan mustaqil , mantiqiy yakunga ega bo’lgan o’quv kursining bo’lagidir. U o’quv metodik ta’minotdan nazariy va amaliy qismlardan, topshiriq va joriy hamda yakuniy nazorat kabi qismlardan iborat.
Modulli texnologiyalar mustaqil faoliyat asosida talabalarda bilim, ko’nikmalarni shakllantirish, ularda rejalashtirish, o’z-o’zini boshqarish va nazorat qilish, o’zlashtirish bo’yicha samarali natijani ta’minlashga qaratilgan eng samarali yondashuvlardan biri bo’lib qolmoqda. Modul bu shunday maqsadga yo’naltirilgan bog’lamki, u o’zida o’rganiladigan mazmunni va uni o’zlashtirish texnologiyasini aks ettiradi.
Bugungi kunda talaba shaxsini barcha imkoniyatlarini yuzaga chiqarish uchun albatta ta’lim shaxsga yo’naltirilgan xarakterda bo’lishi talab etiladi. Buning uchun ta’limni tashkil etish jarayonida talabaning qobiliyatlari, extiyojlari va o’ziga xos jihatlarini xisobga olish lozim. Ana shu elementlar hisobga olingan taqdirda o’z–o’zidan tabaqalashtirilgan, rivojlantiruvchi, o’qishga bo’lgan qiziqishlari kuchaytiruvchi “sub’ekt-sub’ekt” kontseptsiyasiga asoslangan ta’lim tizimi kelib chiqadi.
An’anaviy ta’lim tizimida chuqur o’rnashib qolgan pedagogik paradigmalardan biri bu sub’ekt-ob’ekt munosabatlaridir. Bu yondashuv nemis pedagogi I.F.Gerbard tomonidan (1776-1841yillar) kiritilgan. Bu yondashuvda pedagog sub’ekt ro’lini bajaradi va qanday o’qitish, qanday talabalarni ishlab chiqish, talabalar jamoasini qay yo’nalishda rivojlantirishni faqat o’z yondashuvi asosida hal etadi. Talabalar esa passiv holda ob’ekt rolini bajaradi. Talabalarning asosiy faoliyati eslab qolish, tushinish, qo’llashga o’rganish hisoblanadi. Bu paragdimaga qarshi g’oyani amerikalik pedagog D. Dyui ishlab (1859-1952 ) chiqadi. Uning fikricha nimani va qanday o’qish lozim degan savollarga javob topishda talabaga ham erkinlik berish va uning hoxishlarini xisobga olish lozim. Toki talaba o’z faoliyatini, o’z taqdirini, o’z hayotini mustaqil boshqarishga faol kirishsin. Bu kontseptsiya “sub’ekt-sub’ekt” munosabatlari sifatida tan olindi va ko’pgina rivojlangan davlatlar ta’lim tizimida o’z o’rniga ega.
Aytish joizki, ta’lim tarixida yig’ilgan boy didaktik tajribaning ijobiy jihatlari o’z aksini modulli ta’limda topdi.
“Modulli ta’lim ” tushunchasi 1971 yillarda Dj.Rassel tomonidan kiritildi. Rassel modulni o’quv paketi sifatida talqin etadi va unga o’quv materialining kontseptual birligini o’rganishga oid harakatlarni kiratadi. B.M.Goldshmid – modulni talabaga ma’lum ko’zlangan natijaga yetishga yordam beruvchi mustaqil birlik sifatida talqin etadi (1972 y).
G.Ouens modulni yopiq kompleks sifatida talqin etadi va bu kompleksga o’qituvchi, o’quvchi, o’rganiladigan axborot materiali, vositalarni kiritadi.(1975 y).
Zamonaviy tadqiqotchildardan biri P.A.Yutsyavichene modulni ma’lum darajadagi mustaqil axborotdan hamda maqsadli ravishdagi metodik boshqaruv asosida maqsad qilib qo’yilgan natijalarni ta’minlashga qaratilgan birlik sifatida tahlil etadi.
N.V. Borisova, V.M. K.Ya. Vazina, Gareev, Ye.M. Durko, V.V. Karpov, M.N. Katxanov, S.I. Kulikov, P. Yutsyavichene va boshqa olimlarning fikrlarini o’rganish natijasida quyidagi ko’rinishlardagi modullarni ajaratish mumkin:
- mustaqil kontseptual kichik birlik;
- modul mustaqil birlik sifatida bir o’quv kursini o’z ichiga olib, bir necha bloklarni o’zida mujassam etadi;
- modul ma’lum mutaxassislikka tegishli bo’lgan bir qancha o’quv predmetlarni o’zida mujassamlashtiruvchi fanlararo birlik bo’la oladi;
- aniq bir mutaxassislikni egallashga yo’naltirilgan kasbiy ta’lim moduli.
Bundan tashqari “modul” tushunchasiga tegishli bo’lgan bir qancha xususiyatlarni ajratish mumkin:

• 
  Maqsad;
  
• 
  Turli xil turdagi o’quv faoliyatini integratsiyasi;
  
• 
  Metodik ta’minot;
  
• 
  Mustaqil rivojlanish;
  
• 
  Ta’lim jarayonidagi talabaning mustaqilligi;
  
• 
  O’quv axborotini tahlil qilish va strukturalashtirish ko’nikmasi;
  
• 
  Nazorat va o’z-o’zini nazorat;
  
• 
  Talabaning ta’lim olishdagi shaxsiy traektoriyasi.