Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti

MPK, kg	Yugurish tezligi, m/soniya	Yugurish tezligi, km/soat
6 dakikali yugurish testidagi masofa-ning uzunligi, m.
40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-70	3.1 3,3 4,0 4,2 4,4 4,8	11 12 14.5 15 16 17.5	1100 1200 1350 1500 1600 1750

Har bir mashg’ulot mashg’ulotida yugurish, shuningdek, bu yerda tavsiya qilingan boshqa mashqlardan foydalanish bilan bir qatorda taklif qilinayotgan masofalarni individual mashg’ulotlarda yugurib o’tish yosh futbolchilarning chidamliligini anchagina oshirishi kerak.

O’quv - mashg’ulotlarida chaqqonlikni va epchilligini rivojlantirish.

Dastlabki tayyorgarlik va boshlang’ich sport ixtisoslashuvi bosqich-larida chaqqonlik va epchillik tarbiyalash koordinatsiyasiga ko’ra murakkab bo’lgan harakat amallarini muvaffaqiyatli egallab olish uchun asos yaratadi. Bu o’yinda harakatli o’yinlar, to’p bilan bajariladigan mashqlar, akrobati-ka mashqlari, uncha murakkab bo’lmagan to’siqlar osha yugurish, sakrash, kichikroq balandlikda muvozanat saqlash mashqlari tipik mashqlardir.

Yugurib ketayotib birdan to’xtash, burilish, yo’nalishni o’zgartirish va tezlikda bajarish talabi kabi qo’shimcha topshiriqlar bilan bajariladigan mashqlar katta ahamiyatga ega.

Mushaklarning tabiiy elastikligini va bo’g’inlardagi harakatchanlikni keng ko’lamda yengil harakat qilish bilan bajariladigan mashqlar yordamida (epchillikning optimal me’yorini saqlagan holda) saqlab turish kerak.

Jiddiy mashg’ulot qilish va takomillashuv bosqichlarida mashqlarni yangilash va o’zgartirish, ularni yangi, ancha murakkab sharoitlarda bajarish maqsadga muvofiqdir. Sport o’yinlari (basketbol, gandbol, xokkey) alohida ahamiyat kasb etadi.

Epchillikni tarbiyalashda predmetlarsiz hamda yengil predmetlar bilan (bular keng ko’lamda bajariladi) bajariladigan mashqlardan, bo’g’inlar va paylarni mustahkamlaydigan mashqlar bilan qo’shib bajariladigan epchil-lik mashqlaridan, shuningdek, mushaklarni bo’shashtirishga oid mashqlardan foydalaniladi.

17-18 yoshli futbolchilar bilan o’tkaziladigan mashg’ulotlarda ikki-uchta yengil prujinasimon sapchish bilan tugallanadigan, harakatning to’liq amplituda bilan bajariladigan (juft-juft bo’lib va og’irliklar bilan) yetarlicha samarali bo’lgan maxsus chaqqonlik mashqlari qo’llaniladi.
Futbolchilarni ruhiy tayyorgarliklari.
Ruhiy tayyorgarlikning asosiy vazifasi yuqori ruhiy - irodaviy sifat-larni tarbiyalashdan iborat.

Ruhiy tayyorgarlik vazifalarini rivojlantirish qo’yidagicha:

– jarayonlarni idrok qilishni (to’pni, vaqtni, bo’shliqni his qilishni) rivojlantirish;

– diqqatni rivojlantirish;

– kuzatishni rivojlantirish;

– kuzatishni rivojlantirish (qiyin o’yin sharoitida orientatsiya);

– eslash qobiliyati (pamyatь), fikrlashni (o’yin faoliyati xususiyatlari) rivojlantirish;

– o’zini tuta bilishni (emotsiya) boshqarishni rivoj-lantirish;

– taktik fikrlashni rivojlantirish (o’yin holatini baholash va samarali natijani qabul qilish demakdir.

Ruhiy tayyorgarlik jarayonida futbolchida nomaqbul holat yuzaga kelishi mumkinligi ya’ni tushkunlik, «start bezgagi», o’z-o’ziga ishonish, demobilizatsiya hisobga oladi.

Murabbiy futbolchida g’alabaga intiluvchanlikni tarbiyalashi lozim. O’yinga tayyorlashda har bir futbolchining individual xususiyatlarini hisobga olish lozim. SHu bilan birga, o’yinning ahamiyati, turnirdagi, chempionatdagi g’alabaning tub mohiyatini yetkaza bilish lozim.

Suhbatlarning (ustanovkaning) cho’zilishi, murabbiyning bezovtalani-shi o’yinchilar ruhiyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi, hayajonini kuchaytiradi. Odatda, begona shaxslarning aralashuvi, ularning maslahatlari jamoaning o’yinga tayyorgarligini susaytiradi.