Nomoddiy aktivlar hisobi

Sanoat namunalari - ishlab chiqarish-texnika maqsadlaridagi
buyumlar va xalq iste'moIi tovarlarining tashqi qiyofasini belgilaydigan
badiiy-konstruktorIik yechimlaridan foydalanish huquqi. Sanoat
namunalariga hajrniy model (avtomobil, stanok, mebel va hokazo) yoki
yassi tasvir-sanoat naqshlari (gazlarna, gilam guIIari, shrift shakli va
hokazo) misol bo'la oladi.
Dasturiy ta'minot - texnik dastur vositaIari, avtomatlashtirilgan
boshqarish tizirni bo'yicha texnik va foydalanish hujjatlari yig'indisi.
Gudvill - korxonani xarid qiIish chog'ida yuzaga keladi va sotib
olinayotgan korxona uchun haq hamda uning sof (majburiyatlarini
chegirgan holdagi) aktivlarining baholovchi (bozor) qiymati o'rtasidagi
farq.
Tashkiliy xarajatlar - yangi xo'jalik yurituvchi subyektni barpo
etish xarajatlari, ya'ni ishni boshlash xarajatlari.
Franshizalar - bir korxona tomonidan boshqasiga unga qarashIi
aktivlardan, shu jumladan, savdo markalari va atamalari kabi nomoddiy
aktivlardan foydalanish huquqining beriIishi. U bevosita belgilanishi
bo'yicha mazkur aktivlardan foydalanish hamda taqdim etiladigan
xizmatIar (tovarlar)ning belgilangan sifat standartlariga rioya qilish
bunday huquq berilishlarining majburiy sharti hisoblanadi.
MuaIliflik huquqlari - ilrniy, adabiy, musiqa yoki boshqa asarlami
nashr qiIish, ijro etish yoki boshqa turdagi foydalanish huquqi sanaladi.
. Yer va tabiat resurslaridan foydalanish - xo'jalik yoki boshqa
maqsadlarda yer va boshqa tabiiy resurslardan foydaIanishni ta'rninlovchi
huquqni anglatadi, ammo yerdan foydalanish huquqi mazkur yer
uchastkasini muIk qiIib olishni biIdirmaydi.
Nomoddiy aktivlami baholashda «Nomoddiy aktivlar» nornIi 7-son
BHMA ga asoslaniIishi lozim. Nomoddiy aktivlami baholashda quyidagi
baho (qiymat)lardan foydaIaniladi:
Dastlabki qiymat - aktivni xarid qilish uchun to'langan pul
mablag'lari yoki uni barpo etishda arnaIga oshirilgan haqiqiy xarajatlardir.
Xarid qiIishning haqiqiy qiymati nomoddiy aktivni xarid qiIish va uni
ishlatish uchun tayyor holga keItirishga sarflangan barcha xarajatlami,
ya'ni: xarid narxi, yuridik yig'irnIar va boshqa xarajatlami o'z ichiga
oladi.
Sotish qiymati nomoddiy aktivlami bitim paytida manfaatdor
taraflar o'rtasida ayirboshlash mumkin bo'lgan summadir.
'fugatilish qiymati chiqib ketishga doir kutilayotgan xarajatlami
chiqarib tashlagan h.olda aktivning foydali xizmati natijasida uni tugatish
paytida paydo bo'ladigan aktivlaming taxrnin qilinayotgan qiymatidir.
Qoldiq qiymati aktiv hisob va hisobotda aks ettiriladigan jamg'arilgan
amortizatsiyani chiqarib tashlangan holda nomoddiy aktivlaming
dastlabki yoki joriy qiymati sanaladi.
O'rnini qoplash qiymati - korxona aktivdan keyinchalik foydalanish
hisobiga qoplash mo'ljallanayotgan summa, shu jumladan,
tugatilish qiymati.