Нуриддинова М. И. Табиатшуносликни ўқитиш методикаси ЎҚув қЎлланма kirish

Ommaviy ishlar. Tabiatshunoslik bo’yicha ommaviy sinfdan tashqari ishlar ekskursiyalar, konkurslar, diapozitiv va kinofilmlarni ko’rsatish bilan tematik kechalar, har xil tadbirlar (qushlar kuni, Gullar, daraxtlar o’tqazish, Hosil bayramlari va boshq.)ni o’z ichiga oladi.Ulardan maqsad – sinfdan tashqari ishlarga iloji boricha ko’proq sonda o’quvchilarni jalb qilish, ularda qatnashishga qiziqish va hohishini uyg’otish, bolalar faolligini yo’lga qo’yish, uni ijtimoiy foydali ishlarga yo’naltirish, bolalarda tashkilotchilik qobiliyatlarini aniqlash va rivojlantirishdir.
Ommaviy ishlar uzoq va puxta tayyorgarlikni talab qiladi. U yoki bu tadbirni o’tkazish uchun oldindan uncha katta bo’lmagan tashabbuskorlar guruhini tanlash va reja ishlab chiqish, hamma qatnashchilar o’rtasida topshiriqlarni taqsimlash kerak. Gruppaning har bir a’zosi o’z zimmasiga rejaning muayyan bo’limini bajarish mas’uliyatini oladi. Chunonchi, «Bahor keldi» bayramiga tayyorlanishda o’quvchilardan biri bahor to’g’risida axborot, boshqasi – otaliqqa olingan sinf bilan badiiy havaskorlikni, uchinchisi – ijrochilar uchun kiyim-kechak, to’rtinchisi – devoriy gazeta tayyorlaydi va h.k.
Tadbirga tayyorlanish tabiat to’g’risidagi o’z bilimlarini kuzatishlar yoki kitoblarni o’qish yordamida to’ldirish zarurati bilan bog’liq bo’lishi lozim. Chunonchi, bahor (ochiq kunlar, o’simlik va hayvonlarning uyg’onishi, qushlarning uchib kelishi) to’g’risidagi bayonni (axborotni) tayyorlash kuzatishlar va tabiatdagi bahorgi o’zgarishlar to’g’risidagi adabiyot o’qish bilan bog’liqdir. Tadbir rejada belgilangan vaqtda barcha o’quvchilarning faol ishtirokida o’tkazilishi kerak (Ota-onalar ham taklif qilinishlari mumkin). Uyushqoqlik, chiroyli rasmiylashtirish (bezatish), yorqin chiqishlar shunday tadbirlarning muqarrar qismlaridir. Ular ishtirokchilar xotirasida kechinmalarni saqlovchi va tabiatni o’rganish hamda muhofaza qilish bo’yicha ishlarni chuqurlashtirish uchun rag’bat bo’lib xizmat qiluvchi hissiy ko’tarinkilikni vujudga keltiradi.
Muammoli masalalar va topshiriqlar:
1. Dars va sinfdan tashqari ishlarning o’zaro aloqasini yoritib bering.
2. 1-4 sinflarlarda atrofimizdagi olam va tabiatshunoslik fanlaridan sinfdan tashqari tadbirlarning tematik-rejasini tuzing.
3. Sinfdan tashqari ishlarning tarbiyaviy, ekologik va tabiat muhofazasiga yo’naltirilganligini asoslab bering.
4. Tanlangan («Bog’ haftaligi», «Qushlar kuni», «Gullar bayrami») mavzusi bo’yicha:
a) ma’ruza;
b) ko’rgazmali qurollar;
v) ashulalar;
g) musiqali nomerlarni o’z ichiga olgan ertaliklar rejasini tuzing.
5. Boshlang’ich sinflarda tabiatshunoslik fani bo’yicha sinfdan tashqari o’qishlar uchun adabiyot ro’yxatini tuzing.
6. Ommaviy sinfdan tashqari tadbirlarni tashkil etish va o’tkazish metodikasiga oid quyidagi:
1) Mustaqillik kuni;
2) Assalom Navro’z;
3) Sayyoramizni asraylik;
4) Tabiat va inson
kabi mavzularga reja va tadbirlarni ishlab chiqing.
7. Bolalarning mantiqiy tafakkurini rivojlantirish uchun o’lka materiallaridan foydalanib 2 tadan rebus va krossvord tuzing.
8. Tabiiy materiallarga oid masallar, topishmoqlar ro’yxatini tuzing.