laridan ham foydalaniladi. Masalan, Сч12, Сч15, Сч18 cho‘yanlari
puxtaligi pastroq va o ‘rtacha detallar, masalan,
metall kesish
dastgohlarining tayanchlari, asosi, g‘ilofi, qutisi va qopqoqlari,
supporti, karetkasi va shu kabi detallami quyish uchun, Кч 21-40,
Кч 24-44, Кч 28-48 cho‘yanlari esa mashinalarning muhim detallari,
masalan, stanina, korpus, bu mashinasi silindrlari, tormoz barabanlari,
friksion mufta disklari va shu kabilar uchun ishlatiladi.
Juda yuqori
sifatli cho‘yandan quymalar olish uchun, suyuqlantirish vaqtida
cho‘yanga po‘lat siniqlari yoki maxsus elementlar qo‘shiladi,
shuningdek, quymalar maxsus tarzda termik ishlanadi. Puxtaligi,
yeyilishga chidamliligi va korroziyaga bardoshliligi yuqori bo‘lishi
talab
qilinadigan
quymalar
legirlangan
cho‘yandan
quyiladi.
Quymalaming sifati cho‘yanni modifikatsiyalash y o li bilan amalga
oshiriladi. Cho‘yanni modifikatsiyalash uchun suyuq cho‘yanni
qoliplarga quyish oldidan unga ozroq silikokalsiy, magniy, aluminiy,
titan yoki boshqa maxsus elementlar qo‘shiladi, cho‘yan
tarkibidagi
grafit va perlit donalari maydalashadi, natijada juda puxta cho‘yan
hosil bo‘ladi va quymalaming mexanik xossalari yaxshilanadi.
Modifikatsiyalanishi lozim b o ig an cho‘yan kam uglerodli (C 2,8 -
3,2%) va kam kremniyli (Si 1-1,5%) bolishi hamda 0,15-0,3%
modifikatorlar albatta qo‘shilishi zarur.
Turli quymalar olish uchun asosan kam va o ‘rtacha uglerodli
p o latlar
ishlatiladi.
Bunday
polatlarning
quyilish
xossalari
cho‘yannikidan pastroq b o iad i, lekin mexanik xossalari (ayniqsa,
plastikligi va zarbiy qovushqoqligi) jihatidan cho‘yan quymalardan
ustun turadi. Quymakorlik polatida uglerod miqdori 0,6 % dan
ortmasligi, kremniy miqdori 0,37
%
gacha, marganes miqdori esa
0,8 % gacha b olish i kerak. Fosfor bilan oltingugurt p o ia t
quymalaming mexanik
xossalarini pasaytiradi, quymakorlik polatida
iloji boricha bu elementlaming bolinm asligi maqsadga muvofiqdir.
Standartga ko‘ra, quymakorlik polatlari vakillariga 15Q, 20Q,
25Q,... 55Q polatlari kiradi. Bunda Q harfi quymakorlik p o lati
ekanligini, raqamlar yuzga b o lin sa p o ia t tarkibidagi o ‘rtacha uglerod
miqdorini bildiradi. Bu polatlam ing cho‘zilishdagi mustahkamlik
chegaralari har xil, masalan, 15Q markali p o ia t uchun
Dostları ilə paylaş: