Nyuton nyuton (Newton) Isaak



Yüklə 0,8 Mb.
səhifə3/3
tarix03.02.2023
ölçüsü0,8 Mb.
#82568
1   2   3
NYUTON

Muhim topilmalar



Taxminan shu vaqtlarda Isak Nyuton cheksiz kichik hisob bo'yicha o'zining birinchi muntazam ekspozitsiyalarini yozdi. Ular bir necha yil o'tgach, ikkala butun sonli va kasrli har qanday ko'rsatkichga ega bo'lgan binomial quvvatni rivojlantirishning mashhur formulasi topilganidan keyin nashr etildi.
U nafaqat matematikada, balki optika dunyosida ham kashfiyotlarga ega edi. O'zining darslarida u tanlagan fan bobi optikaga bag'ishlangan. U 1666 yildan beri ushbu masalaga alohida e'tibor qaratgan va uni kashf etishni xohlagan. 1672 yilda Olimlar Jamiyati uni o'z a'zolaridan biri sifatida tanlaganligi sababli u allaqachon ushbu mavzu bo'yicha birinchi muloqotga ega edi. Buning sababi shundaki, u aks ettiruvchi teleskopni qurdi. Nyutonning kashfiyotlari uchun eksperimental dalillarni taqdim etish qobiliyati shubhasiz edi. U oq yorug'lik har xil rangdagi nurlar aralashmasi ekanligini va optik prizma orqali o'tayotganda ularning har biri boshqacha qayta tuzilishga ega ekanligini o'rgata oldi.
1679 yilda u onasining o'limi sababli bir necha oy davomida Kembrijda bo'lmagan. Qaytib kelgach, unga xat keldi Robert ilgak, Qirollik jamiyati kotibi, unda u muassasa bilan aloqani tiklashga ishontirishga urinib ko'rdi va u izoh berish imkoniyatini taklif qildi. Sayyoralarning o'z orbitalarida harakatlanishi bilan bog'liq bo'lgan Xukning o'z nazariyalari.
Yillar o'tib, Edmond Xelli, u allaqachon kuzatgan edi Halley kometasi, u Nyutonga tashrif buyurib, masofa kvadrati bilan tortishish kuchi kamaygan taqdirda sayyora orbitasi qanday bo'lishini so'radi. Nyutonning javobi darhol: ellips.

So'nggi yillar



Uning asari, tabiiy falsafaning matematik asoslari, juda mashhur bo'lgan, ammo o'qish juda murakkab bo'lgan. Uni universitet qirol Jeyms II ning parlamentdagi vakili sifatida tanlagan. U go'dakligidan hayotining so'nggi yillariga qadar sog'lig'i yaxshi edi. 1722 yil boshida, buyrak kasalligi og'ir buyrak kolikasini keltirib chiqardi. So'nggi yillarda u ushbu kasallikdan ko'proq azob chekdi. Nihoyat, u 20 yil 1727 mart kuni erta tongda Cherkovdan so'nggi yordamni olishdan bosh tortganidan keyin vafot etdi.
Ko'rib turganingizdek, Isaak Nyuton ilm-fanning haqiqiy inqilobi edi va uning hissasi bugungi kunda ham dunyodagi eng yaxshi fiziklardan biri sifatida esda saqlanib kelinmoqda.
Yüklə 0,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin