O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Nazorat savollari 
1.
Avtomobil transportidan foydalanish ko‘rsatkichlari qan- day 
maqsadda o‘rnatiladi? 
2.
Harakatlanuvchi qismning natijaviy ishini qaysi ko‘rsatkich- lar 
ifodalaydi? 
3.
Avtomobil transporti parki deganda nimanitushunasiz? 
 

---

522
 
19-mavzu: O‘rtacha qatnov va o‘rtacha tashishuzunligi, 
masofadan foydalanishkoeffitsienti 
Reja 
1
Avtomobil transportining umumiy masofasi
2
O‘rtacha qatnov uzunligi
3
Avtomobil transporti ish vaqti vao‘rtacha harakatlanish tezligi
Avtomobil transportining umumiy masofasi, 
debuning ma’lum vaqt ichida 
yuradigan masofasiga aytilad:umumiy masofa foydali va foydasiz masofalardan 
tashkil topadi. 
Foydali 
masofa 
yukli masofa deb, 
foydasiz masofa 
yuksiz masofa deb aytiladi. 
Nol masofa 
deb, avtokorxonadan birinchi yuk ortishpunktigacha va oxirgi yuk 
tushirish punktidan avtokorxonagacha bo‘lgan masofaga aytiladi. 
Yuksiz yurish masofasi 
deb, yuk tushirish punktidankeyingi yuk ortish 
punktigacha bo‘lgan masofaga aytiladi. 
Bir qatnovda umumiy masofa quyidagicha aniqlanadi. 
Q = lyu + lb , km 
Bunda: lyu – bir qatnovdagi yukli yurish masofasi, km; 
Lb – bir qatnovda yuksiz yurish masofasi, km.
Bir ish kunida avtomobil transporti umumiy masofasi quyidagicha aniqlanadi:
Lu = lyu + lb + (ln1 + ln2 ), km 
bunda: lyu – yukli yurish masofasi; 
Lb – yuksiz yurish masofasi; 
Ln1 – avtokorxonadan birinchi ortish punktigacha bo‘lgan masofa; 
Ln2 – oxirgi yuk tushirish punktidan avtokorxonagacha bo‘lgan masofa. 
O‘rtacha qatnov uzunligi 
deb, qatnov davomida ortish punktidan tushirish 
punktigacha bo‘lgan o‘rtacha masofasiga aytiladi. U yukli masofaning bajarilgan 
qatnovlar soniga nisbati bilan aniqlanadi.
Bunda: nq – bir ish kunidagi qatnovlar soni. 
O‘rtacha yuk tashish uzunligi umumiy bajarilgan transport ishining tashilgan 
yukning hajmiga nisbati bilan aniqlanadi va 1 tonna yukni o‘rtacha tashish masofasini 
ko‘rsatadi, ya’ni;
Bunda: p – transport ishi, t. Km 
Q – tashilgan yukning hajmi, t. 
Bir qatnovda lqu = ltu bo‘ladi, ya’ni quyidagi ikki holatda bir ish kunida bo‘ladi. 
1-h o l a t. Bitta avtomobilda har xil yuk miqdori bir xil masofaga tashilganda: 
2-h o l a t. Bitta avtomobilda bir xil yukni har xil masofaga tashilsa:
Bunda: qf – faktik tashilayotgan yuk miqdori, tonna; 

---

523
Lqu – o‘rtacha qatnov uzunligi, km. 
Quyidagi holatda, ya’ni turli yuk ko‘tarish qobiliyatidagi avtomobillarda 
yuklarni har xil masofaga yuk ko‘taruvchanlikdan turli darajada foydalanib tashilsa, 
yuk bilan bosib o‘tgan masafaga teng bo‘lmaydi. Avtomobil transporti bosib 
o‘tganmasofasidan foydalanish darajasi avtomobilning yuk bilan bosib o‘tgan 
masofasini, umumiy masofaga nisbati bilan aniqlanadi.
Bu