O. A. Shermatov b. Z. Nosirov d. T. Islamova m. Ya. Qobulova d. B. Axmadaliyeva r. D. Imomov

Izboskan tumanidagi Poytug porlok kelajagi fermer xo’jaligida paxta ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi
№	Kursatkichlar	Ulchov birligi	20__ y	20__ y	20__ y	20__ y.da 20__ y.ga nisbatan, %
1	Ekin maydoni	ga	15,0	31,1	31,1
2	Xosildorlik	ts/ga
3	YAlpi xosil	ts	477,0	1 017,0		230
4	Ishlab chiqarish xarajatlari	m.s
	SHundan: ish xaki	m.s
5	Xodimlar soni	nafar	11,0	22,0	22,0
6	YAlpi mahsulot	m.s
7	Foyda	m.s
8	1 ts.paxta tannarxi	sum	33 2…,0	39 8…,0	51 6…,0
9	1ts.paxta sot.bahosi	sum	39 3…,0	47 9…,0	62 7…,0
10	1 ga hisobiga:
	a) YAlpi mahsulot	m.s
	b) Foyda	m.s
11	1 xodim hisobiga:
	a) YAlpi mahsulot	m.s
	b) Ish xaki	m.s
12	Rentabellik	%

Ilova: Nuktalar urniga talabaning jurnaldagi rakami kuyiladi. Xodimlarga berilgan ish xaki jami ishlab chiqarish xarajatlarining 2016 yilda 30,9%, 2017 yilda 31,8% , 2018 yilda 32% ini tashkil kilgan
Talabalar 3ta kichik guruhlarga oldindan ajratilib, mavzu yuzasidan krassvord tuzilib tayyorlab kelinadi. Tayyorlangan krassvordlar guruhlar o’rtasida almashtirilib, krassvord savollariga javob topiladi va tekshiriladi.
Krassvord savollariga birinchi va to’g’ri javob topgan guruh a’zolari “a’lo”, ikkinchi bo’lgan guruhdagilarga “yaxshi”, eng oxiri bo’lgan guruh a’zolari esa “qoniqarli” baholar bilan baholanadi.


37- amaliy mashg’ulot. “O’simlikchilik tarmoqlari iqtisodiyoti”
(4 soat) (1-qism)

1.O’simlikchilik tarmoqlari ularning ahamiyati. Ularning iqtisodiyotdagi o’rni. 2.O’simlikchilik tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko’rsatqichlar, ularni aniqlash tartibi.

3.Paxtachilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati. 4.G’allachilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati. Sabzavot, polizchilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati.
5.O’simlikchilik tarmoqlari iqtisodiyotini rivojlantirish masalalari. O’simlikchilik tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini oshirish yo’llari.

Birinchi savolda o’simlikchilik tarmoqlari ularning ahamiyati, ularning iqtisodiyotdagi o’rni, bu boradagi hukumatning chora-tadbirlari bo’yicha savol javob o’tkaziladi. Ikqinchi savolda o’simlikchilik tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko’rsatqichlar, ularni aniqlash tartibi masalalari muhokama qilinadi. Paxtachilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati. Bu boradagi Davlatning siyosati. G’allachilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati. Sabzavot, polizchilik tarmog’i iqtisodiyoti, uning o’rni, ahamiyati va hozirgi holati. O’simlikchilik tarmoqlari iqtisodiyotini rivojlantirish masalalari. O’simlikchilik tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini oshirish yo’llari. O’simlikchilik tarmoqlariga oid ilg’or tajribalar. Rivojlangan davlatlardagi ilg’or tajribalar.

1. Mavzuga oid tayanch so’z va iboralar:

1. 
   Korhonaning ma’lum bir davrdagi pul daromadi (tushumlari) ni hisoblanishi.
   
2. 
   Korhonaning yalpi daromadi yoqi yangitdan yaratilgan qiymat summasini hisoblanishi.
   
3. 
   Korhonaning yalpi foydasini hisoblanishi.
   
4. 
   Korhonananing sof foydasini hisoblanishi.
   
5. 
   Samara.
   
6. 
   Samaradorlik.
   
7. 
   Rentabellikni hisoblanishi.
   
8. 
   Rentabellik darajasini hisoblanishi.
   
9. 
   Qishloq xo’jaligining iqtisodiy samaradorligini oshirish yo’llari.
   
10. 
    Mahsulot sotishning rentabelligi koyeffitsentini hisoblanishi.
    
11. 
    Asosiy vositalar va oborotdan tashqari boshqa aktivlarning rentabelligi koyeffitsentini hisoblanishi.
    
12. 
    Xo’susiy kapitalning rentabelligi koyeffitsentini hisoblanishi.
    

YUqorida qayd qilingan tayanch so’z va iboralar uchun mos keladigan ta’riflarni aniqlang:

1. 
   YAlpi foyda summasidan davr xarajatlari, ko’zda tutilmagan xarajatlar, moliyaviy xarajatlar summasini ayirish natijasida aniqlanadi.
   
2. 
   1 sum harajat hisobiga olingan foyda.
   
3. 
   Qishloq xo’jaligida sarflangan harajatlar va resurslar birligiga to’g’ri keladigan natijalar.
   
4. 
   Qishloq xo’jaligida yalpi hosilni ko’paytirish va uning sifatini yaxshilash tadbirlarini, qishloq xo’jaligida modiy, mehnat va pul xarajatlari tejalishini ta’minlovchi tadbirlarni, bozor iqtisodi munosabatlarini qishloq xo’jaligiga joriy etishni erqinlashtirish va jadallashtirish tadbirlarini amalga oshirish .
   
5. 
   Jami sotilgan mahsulotlar, hizmatlar miqdorini ularning haqiqiy baholariga ko’paytirish yo’li bilan aniqlanadi.
   
6. 
   Korhonaning soliqqa tortishga qadar bo’lgan foydasi(zarari)ni uzoq muddatli aktivlarga taqsimlanadi.
   
7. 
   Sof foyda summasini tannarx yoqi ishlab chiqarish xarajatlari summasiga taqsimlab, 100% ga ko’paytiriladi.
   
8. 
   YAlpi mahsulot qiymatidan ishlatilgan asosiy vositalarning esqirgan qiymatini, ya’ni amortizatsiya summasini ayirish yo’li bilan topiladi.
   
9. 
   Korhonaning soliqqa tortishga qadar bo’lgan foydasi(zarari)ni qishloq xo’jaligi Xo’susiy kapital qiymatiga bo’linadi.
   
10. 
    Sof foyda summasini tannarx yoqi ishlab chiqarish xarajatlari summasiga taqsimlanadi.
    
11. 
    Qishloq xo’jaligida mahsulotlarni yetishtirish, ishlarni bajarish va hizmatlar ko’rsatishning natijasi.
    
12. 
    Mahsulotni sotish (hizmat ko’rsatish) dan tushgan pul daromadlaridan shu mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlarni ayirish yo’li bilan hisoblanadi.