Z A D G k atta d o za la rd a a rte rio la la m in g torayishini, b u o ‘z n avbatida arterial
bo sim n i k o ‘tarilishiga olib k elad i. G ip ertin ziy an in g riv o jlan ish id a, A D G gorm on
ta ’sirida qon-tom ir devorlari katexolam inlam ing toraytiruvchi ta ’siriga sezuvchanligi
kesk in o rtib ketadi. A D G a rte rial b o sim n i oshirganligi uchun uning ikkinchi nomi
« v az o p ressin » deb y u ritila d i. A D G n in g v azokonstriksiya effek ti faq at katta
dozalardagina nam oyon b o ‘ladi. F iziologik jarayonlarda esa buning ahamiyati aytarli
k a tta em as. A D G u zo q m u d d a t y e ta rlic h a sekretsiyalanm asa, q an d siz d iabet
k asallig ig a olib keladi. U n in g a s o siy belgilari kuchli chanqash (polidipsiya) va
siyish orqali k o ‘p suyuqlik y o ‘q o tish (poliuri) -b e m o r sutkasiga 1 0 -2 0 litrgacha
siyishi kuzatiladi. B em om ing b u belg ilari sintetik vazopressin yoki hayvon gipofizi
o rq a boM agidan tayyorlangan p re p a ra t yuborilganda y o ‘qoladi.
Oksitotsin.
Bu g o rm o n n in g efFekti ikki y o ‘nalishda nam oyon boMadi:
1) o ksitotsin bachadon silliq m uskulini qisqartiradi. H ayvonlarda gipofiz olib
ta sh lan sa, tu g ‘ruq q iyinlashadi v a u zo q davom etadi. O ksitotsin norm al tu g ‘ruq
kechishini ta ’m inlaydi (n o m i h am shundan kelib chiqqan, oxu-kuchli, tokos -
tu g ‘ru q );
2) o ksitotsin laktatsiya ja ra y o n in in g idora etilishida ham ishtirok etadi. U sut
b e z la rid a m ioepitelial h u ja y ra la m in g qisqarishini kuchaytiradi va shu sababdan
s u t a j r a lis h i g a ijo b iy t a ’s ir k o ‘r s a ta d i. O k s ito ts in n in g q o n d a g i m iq d o ri
hom iladorlikning oxiri va hom iladorlikdan keyingi davrida yuqori b o ‘ladi. G o‘dakni
k o ‘k rak b ilan b oqilg an d a ham re fle k to r ravishda oksitotsin sekretsiyasi ortadi.
Gipofizning oraliq bo ‘¡agi.
H ay v o n la rd a va odam g ipofizining oraliq boMagi
oldin g i boMagidan ajralgan va o rq a boMakka yopishgan boMadi. O raliq boMak
gorm oni-interm edin yoki m elanin stim ullovchi gormon orqa boMak gormonlari bilan
birga chiqadi. O dam terisin ing pigm ents iz qismlariga, teri ichiga intermedin gormoni
yuborilganda, shu qism lar rangi sekin-asta normal holiga keladi. Intermedin gormoni
o d am d a teri pigm entatsiyasini b oshqaradi.
Q a lq o n s im o n bez. Q alq o n sim o n b ez n in g asosiy m arfo-ftinksionai birligi bu
follik u lalard ir. F o llikulalar o v al sh a k lid a boMib, uning devori b ir q ato r kubsim on
epiteliy alard an tashkil topgan. F o llik u la la rk o llo id suyuqligi b ilan toMgan boMadi,
u n d a tiroksin va triyodtironin g o rm o n la ri tiroglobulin oqsili bilan birikkan holda
boM adi. F o llik u lalar o rasid a g i b o ‘sh liq d an kapillarlar o ‘ta d i va uni qon bilan
ta ’m inlaydi. Q alqonsim on b e z d a q o n n in g hajm tezligi bosh q a a ’zolarga nisbatan
ancha yuqori. F ollikulalararo b o ‘sh liq d a parafollikuiyar hujayralar ham joylashadi.
B u h u ja y ra la rtire o k a lsito n in g o rm o n in i ishlabchiqaradi.
Dostları ilə paylaş: