O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

J
’ 
" 3 
J
'
bu yerda с э - ustki chetki tolalardagi cho‘zilish kuchlanishlari, 
стэ ' - pastki chetki tolalardagi siqilish kuchlanishlari, 
h, va h2 - neytral o ‘qdan eng uzoqda yotgan tolalargacha b o ‘lgan 
m asofalar,
J - kesim ning neytral o ‘qqa nisbatan inersiya momenti.
A nuqtasida egilish va cho‘zilishdan hosil boMgan to‘liq kuchlanish
N
M
A,
^ ma x = - + - iDf ± ; 
(11.6)
A
J
N
M 
h,
В nuqtasida 
crmin = -----------------; boMadi. 
(11.7)
A
J
N
 
М ™ Л
N
A gar — > ----- —
boMsa, o min ch o ‘zilish kuchlanishi; — < ----- —-
A
J
A
J
N
M
boMsa - a min siqilish kuchlanishi boMadi. — = -----:— boMsa - a min nolga
A
J
N
M таЛ
teng boMadi. Binobarin, crmin ning ishorasi 
~ v a
— ~ — kuchlanishlar-
ning nisbatiga bogMiq.
Xususiy holda, h, = h2 boMganda, quyidagi ifodalarga ega boMamiz:
N
M,nax
a ~
= A + ~ W ^ ’
(1K8)
a
= — - ^ m3x. 
( 1 1
9
)
mm 
A
W
(1 1.3-rasm,b) da | а э ’ | > crr boMgan hoi uchun kuchlanishlar epyurasi 
keltirilgan.
Agar N kuchi balkani siqsa, u holda yuqoridagi kabi m ulohaza yuritib, 
quyidagi form ulalarga ega boMamiz:

---

11.2-misol. Boltning ichki diahmetri d =25,138mm, tortqi kuchi F=4kH
va y u k ekssentrisiteti a =50mm bo 'Isa, boltda hosil bo ‘ladigan kuchlanish
aniqlansin (11.4-rasm).
Y echish. Boltning kallagi nosimmetrik boMganligi tufayli tortqi kuch- 
ining reaksiyasi kallakning markazi emas, balki kallak tegib turgan sirtning 
markazi 
E
orqali ta ’sir etadi. Natijada 
F
kuchi boltni cho‘zadi va 
F a
egu­
vchi momenti hosil qiladi.
Boltdagi egilish kuchlanishi