O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi o rta m a X su s, kasb-hunar ta’lim I markazi
Yüklə 6,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
hypothalamus
) yuksak m a rk a z la r majmuasidan iborat b o ‘lib, ular ha r xil funksiyalar moslashuvini ta ’m inlab turadi; (lotincha limbus — chegara, chef, hoshiya y u n o n c h a thalamus tepalik, tizim degan m a ’n o n i anglatadi) fantaziya o b r a z la r in in g sh a k lla nish id a , f a o liy a t ja r a y o n la r i b ila n q o ‘shilishda miya yarimsharlari p o ‘stlog‘i bilan birga q a tn a - s h a d i. T i z i m n i n g p o ‘stloq b i l a n p o 's t l o q o s t i q is m la r i boglanishi tufayli gipotalamus miya stvolining yarimshar- lar bilan tu tashu vid a „lim b“ (chegara) hosil qiladi. Inson miyasi fantaziya obrazlariga h a m d a organizmning periferik ( c h e t ) q is m la r ig a b o s h q a r u v c h a n l i k t a ’sirini o ‘tkazib, u l a r n i n g faoliyatini o ‘z g a rtirib tu ra d i. Shaxs asabiylashganida b iro r narsa haqida qattiq o ‘ylasa, albatta tan a a ’z o la r id a k o ‘zga tashlanadigan o ‘zgarishlar sodir b o ‘Iishi m u m k in . Yuzaga kelgan b unday alo m atlar (belgilar, izlar) „ s tig m a t“ la r d e b n om lanadi ( y u n o n c h a stigma — dog 1 yoki chandiq d e g a n m a ’noni anglatadi). Qadimgi xalq afsonalari, rivoyatlariga qaraganda inson qattiq jism oniy kaltaklangan d av rin i eslasa, go‘yoki o ‘sha azobning izlari yana favqulodda yuzaga kelishi ta ’kidlanadi. Qo^rqinch holat to ‘g ‘risida xayol obrazlari yaratilsa, odam g a u c h u q chiqishi, lablarini y o rilg an day his etishi m um kin. Masalan, chekish va ichish ni m u t l a q tashlag an shaxs p a p ir o s yoki spirt ichimligi t o ‘g ‘risida o ‘ylasa, uning og‘i z b o ‘shlig‘ida tamaki ta'm i, araq ning achchiqligi paydo b o ‘lishi m um kin. Inson ju d a suvga ta s h n a b o ‘lsa yoki ochlik azobi qiynasa, ular t o ‘g ‘risida o ‘ylasa, „ shirin qoniqish“ , „lazzatlanish“ hislari vujudga keladi. Psixologiyada q o ‘rqin ch holati t o ‘g ‘risida m uayyan m a t e r i a ll a r t o ‘p l a n g a n va tahlil q ilin g a n . ( Q o 'r q i n c h y u n o n c h a phobos — „ fo biya “ deb n o m l a n a d i ) . F obiya muayyan sharoitlar va vaziyatlarda shaxsda vujudga keladigan kuchli asosga ega b o l m a g a n qo‘rqinch va tashvishlanishdan iborat, in so n t o m o n i d a n y engishning im k o n iy a ti y o kq muttasil psixopatologik holat. M azkur patologik holatning b a ’zi birlariga tu s h u n c h a berishga harakat qilamiz: 1) agara- fobiya — s h a x sn ing gavjum m aydonlardan, shoh k o ‘cha- lardan o ‘tishga q o ‘rqishi; 2) kaustrofobiya — insonning eshikni qulflab y o l g ‘iz o ‘tirishidan q o ‘rqishi; 3 ) mono- fo b iy a — s h a x s n i n g y o l g 'i z , h e c h k i m s i z q o l i s h d a n q o ‘ r q i s h i ; 4 ) a tr o p o fo b iy a — i n s o n n i n g k o ‘p c h i l i k davrasidan, x a lo y iq d a n q o ‘rqishi; 5) nazofobiya — od a m - ning kasal b o ‘lib q o lis h d a n q o ‘rqishi; 6 ) eyrotrofobiya— 334 shaxsning k o 'p c h il i k davrasida izza boM ishdan, o 'z in i y o 'q o tib q o ‘y ish d a n q o ‘rqishi; 7) didaktogen — o'q u v c h i yoki t a la b a n in g o ‘q itu v c h id a n q o ‘rq is h i; 8) yatrogen — bem ornin g shifokordan qo'rqishi va h o k a z o . Xayolning organik jarayonlari b ila n uzviy bogliqligi haqidagi m a 'l u m o tl a r yana id e o m o to r ( y u n o n c h a idea — tushimcha, tasavvur, lotincha Yüklə 6,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|