O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

2.Maktabgacha talint niuassasasi bilan maktab
aloqasining shakllari
Maktabgacha ta'Iim muassasasi va maktab o ’rtasidagi aloqa ikki yo’nalishda 
olib boriladi:
1. Maktabgacha ta'Iim muassasasi bilan maktabning pedagoglar jamoasi 
o ’rtasidagi aloqa.
2. Maktabgacha ta'Iim muassasasi bolalari va boshlang’ich sinf o’quvchilarini 
bir-birlariga yaqinlashtirish.
Tarbiyachilar boshlang’ich sinfda olib boriladigan ta'Iim-tarbiyaviy ishning 
mazmuni, o ’ziga xos tomonlari bilan tanishadilar, natijada MTMda bolani maktab 
talabi darajasida tayyorlash istiqbollari belgilab olinadi.
146

---

Maklabning boshlang'ich sinf o’quvchilari katta va tayyorlov guruhlari olib 
boriladigan ishlar mazmuni bilan tanishib boradilar va maktabda ta'Iim berishda 
bolalar egallagan bilim, malaka va ko’nikmalarga asoslanadilar.
MTM bilan maktab pedagoglarining o'zaro aloqa o’rnatishlaridan ko zlangan 
asosiy maqsad bolalarni zamon talabiga javob bcradigan darajada maktab ta'limiga 
tayyorlash uchun o'quv tarbiyaviy ishlar bo'yicha maktab bilan maktabgacha ta'Iim 
muassasasi 
o'rtasida 
mustaxkam 
aloqa 
o'rnatish, 
bolalarning 
maktabda 
muvaftaqiyatli o'qib ketishlari uchun MTMsi va maktabda olib borilayotgan ta'lim- 
tarbiyaviy ishlami chuqur tahlil qilib, bu sohada yuqori natijalarga erishishdir.
Maktabgacha ta'Iim muassasasi bilan maktab o’rtasidagi aloqaning mazmuni va 
shakllari yuqoridagi vazifalarga qarab belgijanadi.
MTMsi bilan maktab pedagogik tashviqot, metodik va amaliy masalalar 
yuzasidan bir-biri bilan aloqa bog'laydi. Pedagogik tashviqot ishlari MTMsi 
maktabga tayyorlov guruhi tarbiyachisining va birinchi sinf o’qituvchisini MTMning 
maktabga tayyorlov guruhida va birinchi sinfda olib boriladigan ta'Iim-tarbiyaviy 
ishlar vazifasi bilan tanishtirishni. maktabga tayyorlov guruhi va 1 sinf dasturi 
mazmunini. tayyorlov guruhi bolalari va maktabdagi 1 sinf o'quvchilarining o’ziga 
xos xususiyatlarini o’rganishni taqozo etadi. Mana shunday usulda ish olib borilganda 
o'qituvchi va tarbiyachilar maktabni 1 sinf va MTMni tayyorlov guruhidagi bolalarga 
xos bo4gan yosh xususiyatlarini, ularning ruhiy tabiafmi, aqliy va ijtimoiy 
rivojl^ptirshlarini tushunib, ularni maktabga tayyorlov masalalarini yaxshiroq anglab 
olisljlarida yordam beradi.
Bu maqsadni amalga oshirishda maktabgacha ta'Iim muassasasi bilan maktab 
o’rtasida quyidagicha konkret aloqa shakllari o’rnatiladi; o’qituvchi va tarbiyachilar 
bolalarni maktabga tayyorlash va uzviylik masalalari bo’yicha, bolalarni maktabga 
tayyorlash bo’yicha birgalikda o’tkaziladigan tadbirlarning mosligini muhokama 
qilish uchun seminar, pedagogik kengashlarda qatnashish, shuningdek bolalarning 
yosh xususiyatlarini, ularning MTMdan maktabga o’tishlaridagi ruhiy qiyinchiliklar, 
maktab sharoitiga qiynalmay moslashishlariga yordam beruvchi omillar bo'yicha 
tarbiyachi va o’qituvchilar tomonidan tayyorlangan lektsiyalar orqali tajriba 
almashuv va boshqalar kiradi.
Maktabgacha ta'Iim muassasasi bilan maktab o'rtasidagi uzviy aloqaning 
pedagogik vazifasi MTMning tayyorlov guruhida va maktabning 1 sinfida olib 
boriladigan ta'Iim-tarbiyaviy ishlami amalga oshiradigan faoliyat shakllari va usullari 
bilan o'zaiu tanishishni taqozo etadi.
Bu masalada MTMning tayyorlov guruhi tarbiyachilari maktabning 1 sinfida 
olib borilayotgan darslarni kuzatadilar va dars, mashg’ulotlardan keyin birgalikda 
yig’ilishib uni muhokama qiladilar, ayrim metodikalar bo’yicha seminar -
praktikumlarda qatnashadilar: ilg’or tajribalar bilan o’rtoqlashish. bolalarni maktabga 
tayyorlash bo’yicha yoki 1 sinfda bolalarga bilim berish bo’yicha pedagogik 
kengashlarni o’tkazadilar. YUqorida keltirilgan hamma ish shakllari va mazmumnini 
amalga oshirishdan asosiy maqsad ilgari surilayotgan masalani har tomonlama tahlil 
qilish, uni hal etishda uchraydigan kamchiliklarni aniqlash, bolalar bog’chasi va 
maktabda olib boriladigan ta'lim-tarbiya ishlarini yanada takomillashtirish bo’yicha 
aniq tavsiya va taklifiarni ishlab chiqishdir.
147

---

Maktabgacha ta'Iim muassasasi bilan maktab o'rtasidagi aloqaning amaliy 
vazifasi, shundan iboratki, bir tomondan, o qituvchi MTMning tayyorlov guruhiga 
borib o ’zining bo’lajak o'qituvchilari bilan tanishib boradi, ikkinchi tomondan 
tayyorlov guruhi tarbiyachilari o’zlarining sobiq tarbiyalanuvchilari birinchi sinlda 
qanday o ’qiyotganini o’rganib boradilar. Bolalarni maktabga kuzatishda bar bir 
bolaga aniq tavsifnoma beriladi.
Bu tavsifnomada tarbiyachi bar bir bolaning rivojlanisbidagi o ’ziga xos 
xususiyatlarni ocbib beradi, bu o qituvcbiga bola bilan munosabatda bo'lganda 
pedagogik nuqtai nazardan to’g'ri yondasbisbda yordam beradi. Tarbiyacbi bam o'z 
navbatida 1 sinfga borgan bolalari bilan izcbil ravisbda aloqa bog’lab boradi. 
darslarda 
bevosita 
qatnasbib 
qanday 
o’qiyotganlari, 
xulqi, 
o’qisbdagi 
muvaffaqiyatsizliklari sababini o’qituvcbidan so’rasb orqali bam aniqlab boradi. 
Bular bammasi tarbiyacbini bolalar bilan olib borgan ta'Iim tarbiyaviy isbidagi yutuq 
va kamcbiliklarni bilib olisbga imkon yaratadi.
Tarbiyacbi va o’qituvcbilar ilg’or tajribalarni tarqatisb, tasbviqot, targ’ibot qilisb 
maqsadida sbabar, rayon konferentsiyalarida qatnasbib fikr almasbadilar.
Maktabgacba ta’Iim muassasasi bilan maktab o’rtasidagi uzviy aloqa samarali 
bo'lisbi ucbun quyidagi sbartlarga rioya qilisb lozim. MTM bilan maktab o’rtasidagi 
aloqa izcbil amalga osbirib borilisbi, u uzoq muddatga mo’ljallangan bo’lisbi, amalga 
osbiriladigan isbiar, bal etiladigan masalalar rejali tusda bo’lisbi zarur.
Hamkorlik asosini birgalikda isbiash bo’yicha tuziigan istiqbol rejasi tashkil 
etib, unda o ’zaro aloqaning bosb vazifasi, mazmuni, isb sbakllari, vaqti, bajarisb 
ucbun javobgar shaxsiar ko’rsatilisbi lozim. 
*
Maktab bilan MTM yii davomida mana sbunday aloqa o’rnatib bftrishi 
natijasida ta' lim-tarbiyaviy ishlar yaxsbi natija beradi.
Bolalarni maktab o ’quvcbilariga yaqinlasbtirisb sbakllari bam xilma-xil; 
maktabga ekskursiya uyusbtirisb, maktab muzeyiga, sinf xonasiga, kutubxona, 
ustaxonaga borisb, birgalikdagi masbg’ulotlar, bayram ertaliklari, musiqa-badiiy 
kecbalar o’tkazisb, rasmiar hamda loy plastilindan yasalgan o ’yincboqiar 
ko’rgazmasini tasbkil etisb va bosbqalardir.
Rejalar aniq, mazmunli bo’lsa va og’isbmay amalga osbirib borilsa, 
birgalikdagi ishlar bo’yicha istalgan natijalarga, muvaffaqiyatlarga erishish 
mumkin. Bu esa bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashda, ulaming maktabda 
qiynalmay o ’qib ketishlarida yaxsbi samaralar beradi.