O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

Bolalarning o’yinlarida tasvirlash vositalari. 
Bolalarning o’ynashlari uchun 
ma'Ium vositalar kerak. Rolli o’yinlarda bolalar har xil vositalardan foydalanadilar, 
ulardan asosiylari quyidagilar: bolalarning o’z harakatlari; o’yinchoq va boshqa 
materiallar; so’z.
Bolalarning asosiy tasvirlovchi vositalari o’zlarining harakatidir. Masalan, bola 
ikki oyog’ida sakrab quyonchaga taqlid qiladi. Ikki qo’lini qimirlatib. pishillab 
parovoz bo’ladi va h.k.
Bolalarning ko’p harakatlari qurish, yasash bilan bog’liq bo’ladi, ular soatlab 
parovoz, paroxod, elektrovoz quradilar, ularni o’ziga o’xshatishga urinadilar. 
Ko’pincha qurish o ’yinning boshlanishi boMib xizmat qiladi.
Taqlid vositasiga o ’yinchoq ham kiradi. O’yinchoq bola harakatini to’ldiradi, 
o ’ylagan obrazi va fikrini amalga oshirishga yordam beradi.
Kiyimlar va ularining qismlari ham bolaning olgan rolini yaxshiroq bajarishga 
va uni yanada aniqroq ijro etishga imkon tug’diradi. Bolalar o’yin jaranyonida ba'zi 
bir narsalami xoxiagan narsalari nomi bilan atab ham xuddi o’sha xoxiagan 
narsalarini faraz qilib juda yaxshi o’ynaydilar, masalan, taomni “konfet”, qumni 
’’shakar”, stulni “mashina” deb atashlari mumkin.
So’z yordamida bolalar qanday o’yin o’ynashlarini kelishib oladilar. So’z 
yordamida bir-biri bilan muomalada bo’lib, o ’z fikrlarini izhor etishadi. So’z har xil 
taassurotlarni ifodalash imkonini beradi. Bolalar bu hamma vositalardan ko’pincha 
bir vaqtda foydalanadilar.
124

---

Aks ettiruvchi vosita qanchalik ko'p bo"Isa. o'yin rrazmuni shunchalik boyroq 
bo ladi hamda tevarak atrofdagi voqealardan laassurot shunchalik lo'laroq aks 
ettiriladi.
O ’yin mazmunining rivojianib borishi bilan murakkab jarayon bo'lgan bolalar 
jamoasi ham shakllana boshlaydi. O'yin bolalarning mustaqil faoliyali bo'lgani 
uchun uning syujetini bolalar o’zlari o'ylab topishadi va o’zlari tashqil etishadi. 
O'yinda bolalar o’zlarining kichkina jamiyatning a'zosi deb hisoblashadi. o’zaro 
kelishib harakat qilishga o’rganishadi.
Ijtimoiy tarbiya olayotgan sharoitda har bir bola o’ynayotgan bolalar jamoasiga 
kira olishi, u erda o’z o'rnini topa olishi va shu jamoada o’rnashib olishi lozim.
Tarbiyachi ilk yoshli bolalarda ulaming narsalar bilan o'ynay olishi. diqqatini 
shunga to’play olish qobiliyatini tarkib toptlradi. Bu boshqa bolalar bilan yonma-yon 
tinch o’ynay olish malakasini shakllanishiga yordam beradi. Bolalar birgalikda 
o’ynashga o’tganlarida bir-birlari bilan ma'Ium munosabat o’rnatishlari lozim 
bo’ladi. Xudda mana shu munosabat jamoatehilikni shakllantiradi. Bunga tarbiyachi 
bolalarni kelishib o'ynashga o’rgatish orqali erishadi.