O ’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo

Психологик 

таъсирнинг 

уч воситаси 

Вербал 

таъсир 

 

Паралингвис

тик таъсир 

Новербал 

таъсир 

Психологик  таъсир  -  бу  турли  воситалар  ёрдамида  инсонларнинг 

фикрлари,  ҳиссиётлари  ва  ҳатти-ҳаракатларига  таъсир  кўрсата 

олишдир. 

 

---

 

69 

Buning  uchun  maxsus    tayyorgarlik  guruhlari  yoki    trening  guruhlari  tashkil  etishni  

psixologlar taklif etishgan. 

 

G

’arbda shu maqsadda T- guruhlar tashkil qilinib, muloqot jarayonida qiyinchilik his 

etayotgan    kishilar  taklif    etilgan.  Ijtimoiy  pisixologik  treningning  asosiy  usullari-  guruhiy 

munozaralar,  rolli  o

’yinlar,  psixolik  sezgirlikni  oshiruvchi  treninglardir.  Trening  guruh  

a

’zolari 7-15 kishigacha bilib mashg’ulotlar bir necha kundan bir necha oylargacha davom 

etadi. 

Ularning muloqot manbaida o

’zini «o’zgalar» o’rniga qo’yish, ularning ichki olamini to’g’ri 

tushinish qobiliyati va istagi  tarbiyalanadi. 

Ijtimoiy psixologik treninglarga quyidagi metodik talablar qo

’yiladi: 

1.  Munozara  yoki  o

’yinlar    jarayonida    ar  bir    ishtirokchi  vaziyatni  yoki  rolni  faol  

o

’zlashtirib, shar bir holatdan o’zi uchun xulosa chiqarishga olib kelish zarur. 

2.  T-  guruhlarda  muloqotning  nutq  shakllaridan  tashqari,  nutqsiz-noverbal  shakllari  ham 

keng qo

’llanishi, ya’ni har bir ishtirokchi (o’rganuvchi) har bir harakat, ritmning mohiyatini 

ham tushunib uni hayotda ishlatishga ham erishish zarur. 

3.  Har  bir  ishtirokchi  kundalik  yuritib,  uni  har  galgi  mashg

’ulotlardan  so’ng  o’ziga  his- 

kechinmalari,  muammolarni  yechishdagi  shaxsiy  ishtiroki,  tasavvurlarini  odilona  yozib 

borishi muhimdir. 

4.  T-  guruhga  qatnashish  ixtiyoriy  bo

’lganligi  uchun,  har  bir  a’zo  mashg’ulotlarni  

qoldirmaslikka  harakat  qilishi  zarur,-  chunki  bu  a

’zolarning  o’zaro  munosabatlariga, 

guruhning muhitiga bevosita ta

’sir  qiladi. 

Mashg

’ulotlar  maxsus  xonalarda,    shovqin  surondan  xoli  yerda  tashkil  etilishi,  shinam 

bo

’lishi kerak. 

Mashg

’ulot  o’tkazuvchi  trener-  maxsus  tayyorgarlikdan  o’tgan,  xushmuomala,  did  bilan  

kiyingan,  o

’z  kayfiyati  yoki  o’yinga  shaxsiy  munosabat  bilan  mashg’ulotlarning    tabiiy 

kechishiga xalaqit bermasligi, sabr-toqatli,  madaniyatli bo

’lishi zarur. 

Mashg

’ulotlarni  «yumaloq stol» yoki  «to’rtburchak» stol atrofida gilam ustida, ba’zan tik 

turgan holda ham o

’tkazish mumkin. 

 

Hozirgi  davrda  T-  guruhlar  rahbarlarni  muloqotga  tayyorlash,  ma

’sul  shaxslarni 

qayta    tayyorlash  kurslarida,  psixologlar  davrasidagina  o

’tkazilmoqda.  Muloqotdagi 

bilimdonlik  barcha mutaxassislarga zarur. 

 

Amaliy  psixolog  xox  maktabda  bo

’lsin, xox sanoat korxonasida yoki boshqa o’quv 

yurtida bo

’lmasin,  mahalliy sharoitni  chuqur o’rgangan xolda,  u yerdagi rahbariyat bilan 

kelishib,  T- guruhlar tashkil etmog

’i va ham o’zining, ham atrofdagilarning  bilimdonligini 

oshirib bormog

’i zarur. 

Fan  amaliyotga  -  degan  tamoyil  bugungi  kunda  har    qachongidan  ham  dolzarb  masalaga 

aylangan.  Chunki    yoshlarni  mustaqil  davlatimiz  ma

’naviy  negizlarini  teran  anglashga 

o

’rgatish  va    ularni  ma’rifatga  chorlash    jarayonida    qator    tadbiqiy  vazifalarni  amalga 

oshirishni taqazo etadi. 

 

Ilm-fan    taraqqiyotini  uzoq  davri  shu  bilan  tavsiflanadiki,  olimlar  va  tadqiqotchilar 

ko

’proq  nazariy  masalalarni  hal  qilish,  umumiy  qonun  qoidalarni    sharxlash,  tushuntirish 

orqali  jamiyat va insoniyat taraqqiyotini   yoritishga o

’rganishlari ko’p uchraydi. Bu qoida 

pedagogika va psixologiya fanlariga ham tegishli.            

Dolzarb  muammolardan    biri-  yoshlarda  yangicha  dunyoqarashni  shakllantirish,  ularni 

yangicha  demokratik  munosabatlarga  ruhiy  jihatdan  tayyorlashdir.  Ma

’naviyat  sohasidagi 

islohotlar  yoshlarda  o

’z  xalqining  madaniyati,  Vatanning  o’tmishi  va  buguni,  milliy 

qadriyatlarga to

’g’ri munosabatlarning shakllanishiga sabab bo’ladi va  bu- ziyoli, bilimdon 

kishilar uchun eng zarur fazilatdir. 

---

 

70 

 

         Mavzuni mustahkamlovchi savollar: 

Muloqot shaxslararo munosabatlar vositasi. 

Muloqot tomonlari. 

O

’zaro bir-birini tushunish mexanizmlari. 

Muloqot jarayoniga ta

’sir etuvchi omillar. 

Muloqotni egallash imkoniyatlari. 

O

’zaro bir-biriga ta’sir etish mexanizmlari. 

 

 Mavzu  yuzasidan adabiyotlar  

 

1.  G

’oziyev E.G. Umumiy psixologiya. Toshkent. 2002.1-2 kitob. 

2.  G

’oziyev E.G. Muomala psixologiyasi. T-2001.  

3.      Vedenskaya  L.V,  Pavlova  L.A.  Delovaya  retorika:  uchebnoye  posobiye  dlya  vuzov.- 

M.:IKS 

“MarT”, 2004-512 s. 

4. Nemov R.S. Prakticheskaya Psixologiya Poznaniye sebya: Vliyaniye na lyudey:Posobiye 

dlya uch-sya-M:Gumanit. Izd.Sentr VLADOS, 2003, - 320 s. 

5. www.expert.psychology.ru  

6. 

www.psycho.all.ru